Þýtt og endursagt af Nínu Rúnu Kvaran

Afhjúpun lygarans:
Listin að koma upp um lygalaupa

Í kvikmyndinni ,,True Romance”, rétt áður en Christopher Walken skýtur Dennis Hopper í höfuðið fyrir að skrökva, þá heldur hinn illi Walken fyrirlestur yfir fórnarlambi sínu um hinar 17 aðferðir Sikileyinga til þess að sjá hvort að maður er að ljúga. Hvort þetta er sikileysk staðreynd eða aðeins uppspuni handritshöfundarins Tarantino skiptir kannski ekki sköpum, en það er aftur á móti staðreynd að það er hægt að koma upp um lygalaupa.
Fylgist með handahreyfingum
,,Lygarar reyna alltaf að leggja áherslu á orð sín með ýktum handahreyfingum. Það dregur athyglina frá andlitinu og gerir orðin áhrifameiri”, segir David Taylor sálfræðilegur ráðgjafi. ,,Þetta er ósjálfrátt varnarkerfi sem á að vinna gegn því að upp um fólk komist en er í raun mjög uppljóstrandi ef menn eru meðvitaðir um það.”
Hlustið á takt orðræðunnar
Þegar fólk lýgur þá afbakar það vanalega á einn eða annan hátt sína eigin vanalegu orðræðu. ,,Setningar sem leiða að lyginni eru oft sagðar í flýti þar sem fólk er oftast óþreyjufullt að koma sér að sjálfri lyginni”, segir Diane Kingsley talmeinafræðingur. ,,Að lyginni lokinni fellur taktur orðræðunnar aftur í eðlilegt horf.”
Prófið minnið
,,Tilgangur lyganna er að koma fólki úr vandræðum og þegar lygin er sögð þá á hún það til að falla fljótt í gleymsku”, segir þjónustufulltrúinn Alice Mulcahy. ,,Ef mig grunar að fólk sé að ljúga í viðtölum hjá mér, þá legg ég atvikið á minnið og varpa því síðan fram seinna og bið fólk að segja mér nánar frá því. Ef viðkomandi var að ljúga þá man hann oftast ekkert eftir því sem ég er að tala um.”
Hlustið á raddblæinn
Diane Kingsley talmeinafræðingur segir enn fremur: ,,Þegar fólk lýgur þá er því hættara við að vera meðvitað um sína eigin rödd og þá er sterk tilhneiging fyrir því að raddblærinn breyti um tónhæð, þó ekki sé nema í sekúndubrot. Það að tala er okkur vanalega svo eðlislægt að við tökum ekkert eftir því, en augnabliksálag með þurrk í munni og örari hjartslátt getur haft djúpstæð áhrif á röddina og valdið því að hún titrar örlítið eða brotnar jafnvel alveg.”
Leiddu lygarann í gildru
,,Við beitum okkar eigin blekkingum”, segir Simon Newman. ,,Þegar ég var í Devon & Cornwall lögreglunni þá þurftum við stundum að eiga við náunga sem komu frá London til þess að selja fíkniefni. Ef við tókum þá niður á stöð tiil yfirheyrslu þá áttu þeir það til að gefa okkur fölsk heimilisföng í nágrenninu til þess að sleppa. Þá sögðum við stundum: ,,Já, ég veit hvar þetta er, þarna rétt hjá keiluhöllinni?” Og þeir sögðu: ,,Já, einmitt” og vissu náttúrulega ekki að það var engin keiluhöll í bænum.”
Fylgist með augnsambandi
Það er óvenjulegt þegar fólk á í samræðum við einhvern og myndar ekki augnsamband, jafnvel þó ekki sé nema af og til og það staðfestir toll-og landamæravörður nokkur sem er orðinn gamall í hettunni: ,,Það er alltaf tilefni til tortryggni ef fólk myndar ekki augnsamband. Einu sinni lenti ég í því að maður sem ætlaði að keyra sendibíl í gegnum hliðin hjá okkur, bara myndaði alls ekkert augnsamband þegar ég talaði við hann. Hann virtist undrandi þegar við stoppuðum hann og báðum hann að fylgja okkur inn í tollskýlið en þegar málið var rannsakað frekar þá fundum við heilan farm af kössum fullum af tequila í bílnum”.
Varist flóttalegt augnaráð
,,Mitt starf felst mikið í því að hlusta á lygarnar í fólki”, segir einkaspæjarinn Tony Barnes, ,,en ég er með nánast 100% öruggt próf til að koma upp um það. Um leið og menn fara að skjóta augunum til vinstri þá veit ég að þeir ljúga. Fólk reynir að þykjast vera upptekið við að horfa á eitthvað en í raun er það bara að koma upp um sig.”
Hlustið eftir óhóflegum smáatriðum og staðreyndum
Simon Jodrell lögreglusálfræðingur hefur þetta að segja um málið: ,,Undir venjulegum kringumstæðum þá flæða staðreyndir eins og nöfn og staðarheiti eðlilega og hóflega fram í samtali. En í samræðum sem byggjast á blekkingum þá ræður lygarinn ekki við þörfina til þess að skreyta frásögn sína með einhverjum áþreifanlegum staðreyndum. Þannig að það sem þú heyrir er oft algjörlega ofskreytt og fullt af ónauðsynlegum upplýsingum sem troðið er inn í lygina til þess að gefa henni raunveruleikablæ.
Varist ofnotkun orðatiltækja
Með þessu er átt við að menn ættu að taka eftir mikilli notkun orðatiltækja eins og : ,,Þú veist hvað ég meina”, ,,sko” og ,,eða þannig”. Þau eru notuð til þess að fylla upp í þá þögn sem getur myndast þegar lygarinn tapar þræðinum vegna truflana eða skorts á þekkingu á því sem hann lýgur um. Þegar fólk lýgur og bullar þá vantar það oft þann grunn sem liggur í því að segja sannleikann og þarfnast tíma til þess að hugsa upp lygina og þann tíma fyllir það upp með tilgangslausum orðatiltækjum.

Dulræn hlutskyggni
Jóna Rúna svarar unglingsstráknum Tuma

Bréf:
,,Kæra Jóna Rúna!
Ég vil byrja á að þakka þér fyrir ýmsan fróðleik. Ég er strákur undir tvítugu og pæli mjög mikið í lífinu og tilverunni. Aðstæður mínar eru góðar og ég hef ekki yfir neinu að kvarta. Það sem mig langar til að biðja þig að gera er að fjalla um dálítið sem ég hef sjálfur upplifað í nokkurn tíma. Ég er sennilega svolítið dulrænn. Alla veganna var ég , mjög skyggn þegar ég var á árunum fram að 6-7 ára. Ég les allt sem ég get um þessi efni og hef gaman af. Fyrir einhverja tilviljun verð ég að segja, uppgötvaði ég fyrir um það bil 2 árum að ég virðist hafa einn ákveðinn hæfileika sem ég þarf kannski að fá ábendingar með. Þessi hæfileiki er tengdur hlutum og áhrifum frá þeim. Ég veit ekki almennilega hvað á að kalla slíkt.
Það sem kom þessu af stað var að ég fékk í lófann smá hlut þarna í upphafi sem vinur minn hafði undir höndum, sem frændi hans sem þá var látinn hafði átt. Þetta var bara smá gullkross. Nema hvað, að þar sem ég sit bara svona í rólegheitunum og við vinirnir erum eitthvað að tala saman og hann að handfjatla krossinn, segi ég bara svona: ,,Hvað ertu með maður? Ertu kominn í einhvern trúarflokk eða eitthvað?” Nú, hann segir ekki neitt en réttir mér gripinn. Það er eins og við manninn mælt. Ég verð skyndilega máttlaus og fæ eins og hettu á höfuðið eitt augnablik og síðan er eins og ég sjái í huganum ákveðnar kringumstæður sem mér eru áður ókunnugar. Mér brá rosalega og vinur minn spurði strax hvað væri í gangi. Ég sagði honum þá að ég vissi að hann ætti ekki krossinn, heldur ungur maður sennilega. Síðan sagði ég honum sitthvað fleira og jafnframt að eigandinn virtist vera dáinn. Vinur minn varð klumsa og sagði síðan að þetta væri allt rétt hjá mér og krossinn hefði frændi hans átt sem hefði tekið líf sitt sjálfur.
Síðan þetta gerðist hef ég af og til gert þetta sama og alltaf haft rétt fyrir mér. Ég hef, eins og í fyrsta skipti sem þetta gerðist, aldrei vitað neitt um viðkomandi eiganda fyrirfram. Hvað er í gangi þarna Jóna Rúna? Heldurðu að þetta sé hæfileiki sem kannski mætti rækta? Ég verð að játa að ég er frekar spenntur fyrir þessu. Ég hugsa þó nokkuð út í þetta og gef þessu mikinn tíma. Ég er náttúrulega í skóla og hef ýmis áhugamál, en þetta grípur mig mest af öllu sem ég geri. Það hefur komið fyrir að ég sjái og skynji svona nálægt húsgögnum sem ég sé þar sem ég kem í hús t.d. vina minna eða bara ættingja. Er hættulegt að hugsa svona mikið um þessa hluti sem eru dulrænir? Enginn hérna heima hugsar um slíkt nema ég. Foreldrar mínir eru mjög jarðbundnir og hafa náttúrulega engann áhuga á þessum málum. Ég er frekar myrkfælinn. Getur þú gefið mér ráð við því? Heldur þú að við lifum eftir dauðann? Hvert fara þeir sem eru vondir? Heldur þú að helvíti sé til? Er þeim refsað sem lifað hafa neikvæðu lífi? Kæra Jóna Rúna! Ég vona að þú svarir mér og það sem fyrst. Ég treysti því að bréfið mitt lendi ekki í ruslafötunni . ég yrði þá meira en spældur.
Bestu kveðjur,
Tumi.”

Svar Jónu Rúnu:
,,Kæri Tumi!
Þakka þér innilega fyrir bæði elskulegt og óvenjulegt bréf. Það er gaman að heyra að þú fylgist með því sem ég er að bauka. Auðvitað dettur mér ekki í hug að láta þitt bréf eða annarra lesenda í ruslið. Ég verð bara að biðja ykkur að sýna mér þolinmæði, því að bréfin eru mörg en ég skal reyna að svara einhverjum spurninga þinna. Eins og flestum er að verða ljóst er þekking mín reynsluþekking og svo nota ég náttúrulega innsæi mitt og hyggjuvit jafnframt til að svara. Spurningar þínar eru margar og ólíkar innbyrðis, en vonandi get ég brugðist við sem flestum þeirra.

Hlutskyggni

Fyrirbæri það sem þú virðist vera að upplifa upp á síðkastið er oftast nefnt hlutskyggni af dulvísindamönnum. Ekki mjög algengt fyrirbæri en vissulega mjög sérstakt og venjulegast er þetta meðfædd dulræn sérgáfa. Gáfa sem alls ekki þarf að koma fram hjá sálrænum einstakling sem þó kann að búa yfir öðrum og ekkert síður fjölþættum hæfileikum. Það er eins og allir vita enginn sálrænn aðili með nákvæmlega sömu hæfileikana þó þeir geti verið náskyldir innbyrðis.
Þessi dulargáfa lýsir sér þannig að hlutskyggnirinn fær í hendur annað hvort ákveðinn hlut sem hann sér hver er, eins og penna, hálsmen, nælu eða úr eða hann fær til handfjötlunar lokað umslag með einhverjum skilaboðum eða ljósmynd og reynir að geta sér til um eða öllu heldur skynja það sem inní umslaginu er. Síðan túlkar hann rökrænt fyrir hlutaðeigandi það sem hann upplifir. Ekki er nákvæmlega um að ræða sama dulræna skynjunarformið endilega, en vissulega náskylt innbyrðis, hvort sem skynjandinn sér hlutinn sem hann lýsir áhrifunum frá eða bara að hann heldur á lokuðu umslagi. Í sumum tilvikum er kannski um skynjun að ræða sem mætti trúlega fella undir fjarhrif eða hugsanalestur þar sem skynjandinn nær upplýsingum úr huga þess sem hlutinn á eða til hans þekkir.

Hvað er raunverulega í gangi?

Best er náttúrulega að reyna að tryggja þegar svona tilraunir eru gerða að rétt sé að þeim staðið. Það er að segja, að ekki sé um hugsanaflutning að ræða þar sem hlutskyggnirinn hreinlega les ákveðnar upplýsingar jafnvel án þess að gera sér grein fyrir því, úr huga þess sem hjá honum stendur meðan á hann heldur á hlutnum frá viðkomandi og telur sig vera að skynja einhver áhrif frá gripnum. Eins getur verið um að ræða áðurgefnar en gleymdar upplýsingar sem leitt geta til þess að viðkomandi skyggnir blandi ómeðvitað saman við hugsanlega dulræna skynjun augnabliksins. Vafalaust upplifir enginn sig eins þegar móttekin er svona skynjun að öðru leyti en því að verið er að fiska eftir ókunnugum upplýsingum fengnum framhjá hefðbundnum skilningarvitum.

Hlutskyggni notast lögreglu

Hlutskyggni hefur stundum fyrir tilviljun og stundum af ásettu ráði eins og aukist hefur nú á tímum, orðið til þess að leiða til lausnar óupplýst sakamál og dularfull mannshvörf sem engin venjuleg lausn eða skynsamleg skýring hefur fundist á. Þannig beiting hlutskyggninnar verður óneitanlega að teljas tilgangsrík og jákvæður viðbótarmöguleiki við það hefðbundna, sem getur komið á óvart. Mögulega heppilegt innlegg í löggæslu- og rannsóknarstörf sé hægt að koma slíku við og ekki síst ef það nær svo tilgangi sínum. Það er þekkt staðreynd að fólk sem hefur horfið nánast sporlaust og ekkert til þess spurst í langan tíma hefur fundist lífs eða liðið með hjálp hlutskyggns aðila og eru til mörg skráð dæmi um það. Þetta er hæfileiki sem óumdeilanlega tengist því sem almennt er kallað sjötta skilningarvitið. Það hafa margar morðgátur verið leystar með þessum sérstæða hætti. Bandaríkjamenn eru frekar ófeimnir og óragir við að nýta sér það yfirskilvitlega í þessum tilgangi, enda finnast þar í landi þó nokkrir einstaklingar af ýmsum þjóðernum með þessa sérstöku gáfu. Ég minnist til dæmis að hafa frétt af konu þar í landi sem sögð er gjörsamlega makalaus í þessum efnum hlutskyggninnar og lögreglumenn virða og dá hana enda hafa þeir fengið drjúgan stuðning frá kellu.
Við höfum flest fimm skilningarvit en einstaka fólk hefur það sjötta, viðbótarskilningarvit sem tengt er því leyndardómsfulla og yfirskilvitlega í tilveru okkar. Þeir sem búa yfir sjötta skilningarvitinu þurfa ekki að hafa nákvæmlega eins hæfileika. Miklu fremur alls kyns ólíka eiginleika innbyrðis sem þó eru allir tengdir því þeir eru dulrænir á einhvern hátt og þar af leiðandi ekki endilega háðir hinum skilningarvitunum nema þá til að koma dulrænum skilaboðum á framfæri í gegnum þau.

Hlutir taka í sig áhrif

Ef við íhugum það sem mögulega gerist þegar hægt er með dulrænum hætti að afla ákveðinna upplýsinga og staðreynda um atburðarás, atvik, aðstæður og fólk þá er ýmislegt sem getur komið til greina hvað varðar það hvernig nákvæmlega sá hlutskyggni verður þekkingar sinnar aðnjótandi. Ekki er talið af dulvísindamönnum lengur hægt að ganga framhjá þeirri staðreynd að hlutir virðast taka í sig á mislöngum tíma alls kyns áhrif sem sum hver virðast eins og festast í efninu á einhvern óskiljanlegan máta. Þá er engu líkara en segulmögnuð orka sem inniheldur vissan veruleika sem næmt fólk getur skynjað, eins og safnist upp í hlutnum og sendi frá sér einhvers konar skilaboð eða upplýsingar sem sá næmi síðan finnur huglægan, rökrænan búning fyrir og segir síðan öðrum og nálægum frá.

Fjarhrif eða hugsanalestur

Auðvitað eru þessar upplýsingar ekki endilega mjög ítarlegar og kannski miklu fremur táknrænar, en þær eru þó oft á tíðum það markvissar að hægt er fyrir kunnuga að raða þeim saman eins og púsluspili og fá þannig á endanum ákveðnar staðreyndir sem eru nothæfar eða jafnvel hafa virkilegt sönnunargildi fyrir þann sem hlutinn á eða hafði undir höndum áður. Í þínu tilviki virðist annars vegar vera að þú finnir þessi áhrif frá hlutum, en jafnframt er ekki loku fyrir það skotið að þú kunnir, a.m.k. í sumum tilvikum, að vera að upplifa fjarhrif þó ekki verði fullyrt um það. Þetta er kannksi síður hugsanalestur en gæti þó verið þegar kemur að þeim sem eru tengdir þér. Það er freistandi að draga þessa ályktun út frá fyrstu skynjun þinni þar sem náinn vinur þinn var í spilinu. Það er augljóst að vinur þinn handfjatlaði krossinn þótt ekki hafi hann átt von á því að þú yrðir þess áskynja sem varð með frænda hans. Sennilega hefur frændi hans verið honum mjög ofarlega í huga þegar hann var að handfjatla krossinn fyrir framan þig og hefur líklega saknað hans sárt og ekki ólíklegt að þú hafir skynjað þessar tilfinningar.

Of mikil umhugsun óheppileg

Hvort þú átt að rækta þessa gáfu eða ekki er erfitt að segja til um. A.m.k. er engin ástæða til að láta eins og þarna sé ekki eitthvað á ferðinni sem virkilega gæti reynst áhugavert þótt síðar yrði. Ég er þó ekki viss um að það borgi sig fyrir þig að hugsa svona mikið um dulræna þætti tilverunnar vegna þess að of mikil umhugsun um það yfirskilvitlega getur verið óheppileg fyrir þann sem er næmur, ekki síst ef mikill metnaður liggur í þessa sérstöku átt. Sennilega er ágætt að gæta aðhalds í allri hugsun um það leyndardómsfulla í tilverunni og ekki síst þegar maður er eins ungur og þú ert elskulegur. Nú satt best að segja hefur mér sýnst að hinn gullni meðalvegur sé þrátt fyrir allt bestur og sá vegur sem hentar okkur flestum til að feta, sérstaklega þegar kemur að hinu dulræna. Enda má segja að engum henti að fjötrast verulega af áhuga eða spennu vegna þess sem auðveldlega má taka inn í hreinustu rólegheitum og ekki síst þegar að því kemur að fá aukinn áhuga á því yfirskilvitlega.

Nauðsynlegt að velja sér lífshlutverk

Ef þú vilt rækta þennan hæfileika síðar meir er ágætt að byrja nú þegar að rækta sjálfan sig sem manneskju og efla allt það jákvæða í eigin fari. Þannig verður þú heppilegri farvegur síðar meir, fyrir það sem kann að vera dulrænt í fari þínu og persónu. Augljóslega verður þú að byggja upp möguleika á farsælli framtíð sjálfum þér til handa á hefðbundinn hátt líka. Ég mæli með því að þú einfaldlega eyðir jafn miklum ef ekki meiri tíma í umhugsun um skólabækurnar og því sem þeim viðkemur jafnframt því öðru sem kann að freista þín á sviði tómstunda og hugðarefna af ýmsum toga. Það er ekki verra að mennta sig og ætla sér nógu snemma einhvert ákveðið lífshlutverk Þú átt eins og annað ungt fólk auðvitað, að nota þau forréttindi sem flest íslensk ungmenni hafa og það eru námstækifærin sem nýtast til að leggja grunn að eigin framtíð svo hún verði eiguleg og geti aukið hamingju og öryggi hvort sem er hið innra eða ytra.

Myrkfælni

Vegna þess að þú óskar ráða við myrkfælni er rétt að eitt komi fram. Hvað varðar möguleikana á því að við verðum fyrir óþægindum frá þeim sem eru farnir af jörðinni er eitt og annað sem bendir til að svo sé alls ekki alltaf þegar um verulega myrkfælni er að ræða. Það er til í dæminu að jarðbundnar látnar verur kunni með nærveru sinni að gera okkur af og til myrkfælin en það er minna um þannig truflun frá þeim sem eru farnir en okkur grunar. Oftar en ekki er bara um aðrar, margþættar og ögn jarðbundnari skýringar að ræða. Það er ekki óalgengt að alls kyns hugsanagervi sem safnast iðulega fyrir í híbýlum manna hafi í för með sér alls kyns áhrif útgeislunar og ólíkra áhrifastrauma. Það eru því oft þessi uppsöfnuðuð gervi hugsana sem valda því að við verður myrkfælin eða óttaslegin. Við getum nefnilega við vissar aðstæður fundið óþyrmilega fyrir áhrifum frá þessum leifum af hugsunum sem hafa verið látnar fjúka ábyrgðarlaust frá fólki eins og þær myndu bara gufa upp í andrúmsloftið. Málið er bara að þær lifa hvað sem hver heldur eða segir og hafa áhrif á þá sem eru nægilega næmir til að skynja áhrif þeirra. Þau eru misjöfn allt eftir því hvernig þær voru í upphafi. Sum hugsanagervi eru tilkomin vegna reiði eða annars angurs. Þau eru alltaf óþægileg bæði á meðan þau fá líf og ekki síður eftir að þau hafa tekið sér bólfestu í uppsöfnuðum hugsanagervum sem enginn sér en margur skynjar. Eins er að of mikil umhugsun um alls kyns strauma og áhrif á neikvæðan hátt og þá óttatengd gerir okkur vissulega myrkfælin og jafnvel skelfingu lostin.
Þegar þú finnur fyrir þessari tilfinningu ótta við eitthvað sem þú skynjar og skilur ekki eða sérð ekki, þá er hentugt að fara með ,,Faðir Vor” og biðja góðan Guð um vernd og ekki er verra að biðja Guð um að senda okkur engla sem ætíð eru okkur mannfólkinu nálægir til að vernda okkur fyrir öllu sem kann mögulega að vera neikvætt eða varhugavert. Það er satt best að segja ekkert víst að það sem kemur myrkfælninni við þurfi endilega að vera bundið þeim látnu elskan, eins og þú sérð á þessum upplýsingum. Ég myndi jafnframt hafa kross um hálsinn og ekki er verra að minna sjálfan sig á að ef við erum jákvæð og treystum Guði gengur okkur flest vel. Rétt er að við biðjum um að fá að eignast samfélag við Krist jafnframt því sem við eflum trú okkar á kenningar hans innra með okkur. Ef þannig er að málum staðið huglægt er enginn ástæða til að halda eða yfirleitt að óttast að nokkuð það illt geti nálgast okkur í gegnum þá varnarmúra sem einlægri guðstrú fylgja.

Við lifum líkamsdauðann

Vegna spurningar þinnar um hvort ég trúi því að við lifum líkamsdauðann þá er þetta að segja: Já, ég er algjörlega viss um að við lifum líkamsdauðann. Við erum búin til úr anda og efni. Efnið hrörnar og deyr. Eins getum við orðið fyrir slysum og líffærastarfsemin skaðast þannig að líkaminn gefst upp. Andinn sem inniheldur sálina getur ekki dáið, því hann er orka sem er ekki efnisleg heldur andleg og þar gilda önnur lögmál sem eru alls ekki háð því efnislega.
Andleg orka eyðist ekki og hjá okkur í andanum er sálin og hún tengist huganum í honum er persónuleikinn og allt þetta getur auðveldelga starfað fyrir utan líkamann. Þannig er ég, vegna þessarar vitneskju, fullkomlega viss um að við eigum líf eftir að líkaminn gefst upp. Jesú Kristur sagði líka eins og þú veist: ,,Sá sem trúir á mig mun aldrei að eilífu deyja.” Þessu trúi ég og hann sagði jafnframt: ,, Í húsi föður míns eru margar vistarverur”. Í eina af þeim munum við fara eftir að við yfirgefum líkamann. Þessar vistarverur sem verið er að vísa til eru ,,Guðsríki” sem er ríki andans.

Vistarverur óþroskaðra

Þú spyrð hvert þeir fari sem augljóslega eru vondir. Það eru önnur lögmál í gangi hér á jörðinni en í ríki Guðs. Hér á jörðinni getur hver sem er, alveg sama hve slæmur hann er, villt um fyrir samferðafólki sínu í mislangan tíma. Þannig að þeim getur fundist viðkomandi heillandi. Viðkomandi getur virst hafa góðan dreng að geyma og haft áhrif sem eru aflöguð og slæm, án þess að upp um viðkomandi innræti komist fyrr en seint og síðar meir. Margur hefur getað leynt neikvæðu atferli sínu og jafnvel skaðað aðra um tíma. Slæmur eða neikvæður einstaklingur hefur á jörðinni marga möguleika til að gefa illsku sinni líf. Peningar, titlar, þjóðfélagsaðstaða og eitt og annað getur verið slíkum einstakling nokkurs konar skálkaskjól til að hylma yfir óþverrahátt.
Aftur á móti þegar við erum farin úr líkamanum getum við ekki lengur leynt innræti okkar. Við erum þá í þeirri aðstöðu að hugsanir okkar eru lifandi og sjáanlegar þeim sem eru andlegir líka. Eðlilegt er að álykta sem svo að líkur sæki líkan heim. Við vistaskiptin hefur útgeislun sálar okkar allt að segja ásamt þeim hugsunum sem hugur okkar hefur að geyma. Við getum því ekki lengur falið okkar innri mann. Hann sést og öllum sem á vegi okkar verða er hann ljós samstundis. Við getum heldur ekki þrifist nema í samfélagi við okkur líka. Ef við erum neikvæð erum við í vistarverum með neikvæðu þangað til við kjósum sjálf breytingu á því og hún liggur í að breyta um huglægt atferli og óska stuðnings í huglægum neikvæðum vanda.

Myrkur vanþekkingar og þroskaleysis

Við getum í ríki Guðs fengið hjálp ef við óskum hennar. Við verðum samt að biðja um hana og jafnframt vinna fyrir henni með breyttu hugarfari og einlægum vilja til verksins. Ef við erum neikvæð á jörðinni breytist það ekki nema við kjósum slíkt sjálf þó að við förum yfir um. Við lifum líkamsdauðann og í huga sem er andlegur og liggur í sálinni er vilji okkar líka og hann lifir áfram þrátt fyrir vistaskiptin. Þess vegna verðum við að nota vilja okkar hinum megin til að biðja um hjálp úr myrkri vanþekkingar og þroskaleysis eins og á jörðinni. Þegar Kristur talar um margar vistarverur í húsi föðurins á hann jafnframt við sennilega að við getum ekki verið í byrjun öll þar sem birtan er mest í þessu guðlega ríki. Það yrði okkur sumum a.m.k. tímabundið nokkurs konar ofraun. Segja má að við með framkomu okkar og breytni fyrir vistaskiptin séum við að velja fyrirfram þau heimkynni sem bíða okkar hinum megin. Við erum þá ekki að tala um refsingu. Við erum að tala um að við höfum frjálsan vilja og getum notað hann t.d. til að efla það góða í eigin sál eins og það slæma. Þetta atferli velur enginn fyrir okkur. Við veljum það sjálf. Þannig trúi ég því ekki að helvíti sé til. Einungis mismunandi vistarverur sem ákvarðast við umskiptin nákvæmlega eftir hugsunum okkar og innri gerð, þeirri sálnagerð sem við erum. Það er engin refsing til nema sú eðlilega refsing sem liggur í því að kjósa að lifa lífi sínu neikvætt.

Guð umvandar en refsar ekki

Þannig erum við á valdi þess sem er óþægilegt og óhentugt og veldur okkur fyrr eða síðar kvöl og ama. Við verðum að gera okkur grein fyrir því hér og nú að það getur enginn gert okkur að öðru en því sem við kjósum sjálf að vera hið innra, einfaldlega vegna þess að við fengum sjálf þennan frjálsa vilja í vöggugjöf til að velja og hafna. Það er enginn vandi að vera jákvæður ef allt gengur okkur í haginn. Aftur á móti er vandi að vera jákvæður ef allir hlutir eru okkur þungir í skauti. Þess vegna má segja að þá fyrst reyni á hvert innihald upplags okkar er, þegar við förum að takast á við misþægilega atburðarrás. Af því að Guð elskar okkur öll jafnt gaf hann öllum mönnum þetta val og jafnframt sitt eigið eðli þegar hann skapaði okkur í sinni göfugu mynd. Það þýðir að ef við kjósum að afskræma það sem er guðlegt í eigin fari, þá eigum við ekki samleið með þeim sem kjósa að efla það guðlega í sér og öðrum. Við veljum vitanlega sjálf það ástand bæði hér og í væntanlegum vistarverum handan grafar. Guð er algóður og ástundar ekki refsingar á börnum sínum. Hann umber en umvandar líka. Hann setti okkur í þessa aðstöðu þegar á jörðinni að velja sjálf það líf sem við huglægt kjósum að lifa. Jafnvel þó ytri aðstæður okkar séu mismunandi mikið á valdi okkar þýðir það ekki endilega að við þurfum þrátt fyrir ytri annmarka endilega að velja að vera vond eða öðrum til kvalar og armæðu. Vonandi gengur þér vel að nýta þér eitthvað úr þessum vangaveltum mínum. Það fer ekki á milli mála að þú ert dulrænn. Eða eins og góði strákurinn sagði eitt sinn í góðra vina hópi: ,,Elskurnar mínar, auðvitað er ég spenntur. Ég finn að ég er rosalega dulrænn. Málið er bara að ég er viss um að það borgar sig að leggja hægfara uppbyggingu í þetta og þá náttúrulega kemur með tímanum í ljós hvort ég er kórtækur dulrænt eða hvort ég á eftir að syngja einhverjar þær dulrænu einsöngsaríur sem eitthvað gagn og vit er í. Ég verð auðvitað ef ég ætla mér dulrænan einsöng að ætla mér langvinna þjálfun og taka alvarlega og íhuga góða leiðsögn þeirra sem reynsluna hafa.”

Gangi þér vel bæði á dularvegum sem og öðrum vegum framtíðar þinnar. Guð verndi þig,
Með vinsemd,
Jóna Rúna.”

Konur sem nauðga körlum
Þýtt og endursagt af Nínu Rúnu Kvaran

Það er væntanlega ómögulegt að kona nauðgi karli…er það ekki? RANGT, það er ekki bara mögulegt, það er jafnvel algengara en við höldum.
.
Ofsótti nágrannann
Clare er 35 ára smávaxin og lagleg kona sem vinnur í heilbrigðisbransanum. Hún hefur líka setið í fangelsi undanfarna 6 mánuði fyrir kynferðislega árás á karlkyns nágranna. Clare varð ástfangin af hinu ólánsama fórnarlambi, 30 ára gömlum fráskildum karlmanni, aðeins fáeinum vikum eftir að hann flutti í götuna. Hún lét flæða yfir hann heimboðum, bréfum, kortum og gjöfum en hann hafnaði öllu staðfastlega. Síðan fór hún að heimsækja hann í vinnuna og njósna um hann þegar hann var heima. Hún hringdi stanslaust til þess að athuga hvort hann væri einn og hún sagði öðrum nágrönnum að þau væru par. Örvæntingarfullur maðurinn fékk loksins dæmt lögbann á konuna sem skipaði henni að láta hann í friði. Þetta hægði á henni í smá tíma en síðan byrjaði ballið aftur á fullu. Áreitið náði hámarki þegar Clare braust inn í húsið hans, fór inn í svefnherbergi, klæddi sig úr öllum fötunum og hófst handa við að veita sofandi manninum munnmök. Samkvæmt sögu karlsins þá stökk hann fram úr rúminu þegar hann áttaði sig á því sem var að gerast og kallaði til lögreglu.
Clare hefur ekki sömu sögu að segja. ,,Það er satt að hann bauð mér ekki inn eða samþykkti beinlínis að gera eitthvað en þegar hann vaknaði og sá hvað ég var að gera þá henti hann mér ekki úr rúminu. Hann lét mig halda áfram þangað til hann kláraði og þá fyrst hringdi hann á lögregluna.”

Ósjálfráð líkamleg viðbrögð karla
Enn þann dag í dag telur Clare sig hafa verið beitta misrétti og eflaust hafa einhverjir samúð með henni. Það er bara staðreynd að mörgum finnst hugmyndin um að karl geti orðið fyrir grófri kynferðislegri árás af hendi konu vera fáránleg. Konur segja þetta vera óskhyggju og aðrir karlar hlægja að þessu og óska þess að þeir gætu orðið svo heppnir. Flestir skynja hryllinginn þegar konu er nauðgað en erum við ófær um að sýna samúð þegar karlmaður er fórnarlambið? Hvernig getur kona nauðgað karli?
Þar sem flestar konur ættu í mestu erfiðleikum með að yfirbuga karlmann, hvernig fara þær þá að því að taka hann gegn vilja hans? Er hægt að neyða karl til þess að fá reisn ef hann hefur engann áhuga?
Clive Gingell þvagfæralæknir og sérfræðingur í getuleysi og kyngetu karla segir svo vera. ,,Það er alveg hægt að örva lim þannig að hann haldist reistur og sáðfall verði án þess að karlinn sjálfur taki nokkurn þátt í atferlinu líkamlega eða tilfinningalega. Ég hef séð þetta hjá fjölfötluðum og lömuðum sjúklingum sem geta ekki stundað eðlilegt kynlíf með konu en vilja gera maka sinn ófrískan. Þeir hafa enga tilfinningu fyrir neðan mittisstað en hægt er að ná fram ósjálfráðri reisn limsins og sáðláti með því að örva viðkvæma kirtla limsins með vibrador eða hönd. Þetta má líka gera við heilbrigðan karl.”

Svívirtur unglingur
Þrátt fyrir þessar upplýsingar þá eiga karlmenn sem segjast hafa verið nauðgað af konum við mikla fordóma að etja í réttarsalnum og lífinu. Gary er 25 ára kröftugur öryggisvörður sem þrátt fyrir hörkulegt útlit, þjáist enn eftir að hafa upplifað niðurlægjandi kynferðislega árás af völdum kvenna þegar hann var aðeins 16 ára. Hann er skaddaður á sálinni og skammast sín enn þegar hann segir sögu sína: ,,Þetta gerðist á fyrsta vinnustað mínum eftir að ég hætti í skóla. Þetta var verksmiðja sem framleiddi fínar kökur og brauð og meirihluti starfsmanna var konur. Flestar voru þær á fertugs- og fimmtugsaldri og ég sá strax í byrjun að þær höfðu yfirhöndina á staðnum. Það voru nektarmyndir af körlum á öllum veggjum og þær voru alltaf að atast í karlstarfsmönnunum með kynferðislegum bröndurum. Þar sem ég var ungur, karlkyns og nýr þá ofsóttu þær mig strax frá fyrsta degi.” Í fyrstu stríddu þær Gary aðeins með bröndurum um karlmennsku hans, eða skort á henni. En ástandið fór síðan stigversnandi. Gary varð stöðugt fyrir káfi og eitt sinn var hann þvingaður upp að vegg og kysstur nauðugur af mörgum konum í einu. Þær sátu fyrir honum á klósettinu og ræddu um typpastærð hans opinskátt og óhreinar nærbuxur voru ítrekað settar inní skápinn hans.
Gary kvartaði við yfirmenn en árangurslaust þar sem bara var hlegið að honum. Ef hann hefði verið kona þá hefði eflaust einhver komið honum til hjálpar en það gerðist ekki. Ástandið náði hámarki þegar ein konan sagði Gary að hann ætti að mæta til verkstjórans inni á skrifstofu. ,,Þegar ég kom þangað þá biðu 12 konur eftir mér. Þær hrintu mér inn, læstu hurðinni og þvinguðu mig á gólfið. Ég var hávaxinn miðað við aldur og nokkuð sterkur en ég réð ekki við svo margar konur. Þær náðu af mér samfestingnum og ein þeirra greip um liminn á mér og fór að rykkja honum upp og niður á meðan hinar hvöttu hana áfram. Ég öskraði allan tímann og sagði þeim að sleppa mér því mér leið eins og forhúðin væri að rifna af. Þær hættu ekki fyrr en bjallan hringdi á hádegi.”
Þegar Gary kom heim sá hann sár út um allt á typpinu og hann sagði foreldrum sínum frá atvikinu. Þau kvörtuðu en svarið var að þetta væri bara brandari sem hefði gengið of langt. Gary hugsar enn mikið um árásina og fær martraðir.

Ekki sömu reglur…
Vandamálið við kynferðisglæpi framda af konum gegn körlum er að enginn tekur þá alvarlega. Ef 16 ára stúlka hefði verið dregin inn á skrifstofu þar sem 12 karlar héldu henni niðri á meðan ráðist væri á kynfæri hennar þannig að þau rifnuðu, hefði verið hægt að halda því fram að um brandara sem gekk of langt væri að ræða? Þetta kom samt fyrir Gary en lögreglan sagði honum og foreldrum hans að gleyma þessu því að hann yrði bara að athlægi fyrir rétti. Þetta þýðir að hans mál mun aldrei koma inn í neina tölfræði eða rannsóknir og það vekur upp spurninguna hve margir karlar verða fyrir þessu í raun? Ef að karl er of ágengur við konu eða káfar á henni er það greinilegt áreiti en ef kona er sökudólgurinn á karlinn bara að prísa sig sælann því varla getur kvenmannshönd á karlmannslæri verið árás, eða hvað?

Á karlmaður að vera upp með sér?
Hin bandaríska Maria Martinez, viðskiptakona, taldi svo vera þegar hún réði hinn myndarlega 33 ára Sabino Gutierrez til starfa í fyrirtæki sitt. Hún sagði þeim hafa komið vel saman, hann sagði að hún hefði stöðugt kysst sig, káfað á sér og neytt sig til kynmaka. Þegar hann reyndi að mótmæla þá hótaði hún honum. Hann segist hafa verið svo hræddur við að missa starfið að hann gafst upp fyrir henni og svaf hjá henni. Fyrir rétti neitaði 39 ára Maria stöðugt öllum ásökunum en kviðdómurin var ekki sannfærður og Maria varð að greiða Sabino skaðabætur uppá 1 milljón dollara.
Annað frægt tilfelli frá Bandaríkjunum var mál fegurðardrottningarinnar Joyce McKinney og trúboðans Kirk Anderson. Þau áttu í ástarsambandi en Kirk sleit því þegar hann vildi helga sig störfum í mormónakirkju. Joyce var ekki sátt við þetta og ofsótti hann stöðugt og bað um að taka sig aftur. Kirk bað um að vera fluttur til Bretlands til þess að sleppa undan henni en hún elti hann þangað og bað hann enn um að skipta um skoðun. Þegar það virkaði ekki þá leigði hún smábýli í Devon og fékk hjálp frá vini til þess að ræna Kirk. Hún batt hann í hjónarúm og hélt honum föngnum í fleiri daga. Hún grátbað hann um að gera sig ólétta svo hún gæti átt barn þeirra jafnvel þó þau væru ekki saman. Kirk neitaði og þá veitti hún honum nauðugum munnmök og nauðgaði honum hjálparlausum ítrekað. Kirk fór til lögreglunnar um leið og honum var sleppt og Joyce og vinur hennar voru ákærð fyrir mannrán og kynferðisárás. Joyce neitaði öllum ásökunum og sagði Kirk hafa komið af fúsum og frjálsum vilja til hennar og sofið hjá sér sjálfviljugur. Hún viðurkenndi að hafa bundið hann en sagði það bara hafa verið part af kinký kynlífi sem Kirk væri svo hrifinn af. Áður en réttarhöldin hófust stakk Joyce af og flúði til Bandaríkjanna.

Hvers vegna nauðga konur körlum?
Það var löngum talið að karlar nauðguðu vegna þess að þeir fengju ekki nóg kynlíf heima. Í dag er vitað að raunverulega ástæðan er mun óhugnanlegri og hefur oft lítið að gera með kynlíf sem slíkt. Margir nauðgarar lifa eðlilegu kynlífi heima hjá sér. Sálfræðingar segja að það sem sé nauðgararnum mikilvægt sé ekki kynlífið heldur spennan við það að stjórna og hræða fórnarlömbin. Kven-nauðgarar eru ekki svo ólíkir. Valdafíknin er þar að verki líka en með aðeins öðrum formerkjum. Hve oft eru konur í valdastöðum í lífinu? Ekki svo oft. Konur eru miklu oftar valdaminni heima fyrir og í vinnunni og þær geta stundum notað kynlíf sem vopn gegn körlum. Það er mjög sjaldgæft að konur ráfi um strætin í leit að fórnarlambi. Þær velja frekar nágranna, starfsfélaga, fyrrverandi maka og kunningja sem fórnarlömb. Kynferðisáreitið er ekki bara líkamleg yfirráð, þetta er tilfinningalegt mál. Konurnar telja sér oft trú um að þær séu ástfangnar af fórnarlambinu og ef þær nái honum bara einum þá verði lífið eins og draumur í dós og hann verði á sama máli. Þær átta sig oft ekki á því að þær eru að fremja glæp. Þeim finnst þær bara vera nútímakonur að taka frumkvæði.

Eru karlar móðursjúkir?
Það má ekki gleyma því í þessari umræðu að það eru fyrst og fremst karlar sem eru árásarmenn í kynferðisglæpum og það er mun líklegra að karlmanni sé nauðgað af öðrum karli frekar en konu. Það eru margar konur sem telja að nú séu karlar að ganga of langt og þeir séu örugglega bara að blása upp atvik sem konur fara í gegnum stöðugt. Hve oft lendir karl í því sem allar konur upplifa, káf í strætó, flaut, ósæmileg köll eða flassara? Ekki oft miðað við það sem konur ganga í gegnum hvern dag. En samt má ekki hunsa þá staðreynd að karlmenn eru líka fórnarlömb kynferðisglæpa sem stundum eru framdir af konum. Það þarf að breyta viðhorfi fólks til þessara glæpa svo að karlar sjái sér fært að kæra og leita sér aðstoðar ef þeim er nauðgað af konu, án þess að það sé bara hlegið að þeim.

NRK

Hugarórar Hallgerðar
Hallgerður og nýársvandræði
Það er alveg á hreinu, að ég flyt að heiman um áramótin ef ráðin mín verða ekki notuð. Mamma er búin að gera allt brjálað hérna heima, með því að bjóða Tótu frænku í Breiðholtinu í mat á gamlársdag og afa á Grandanum líka. Við skulum bara athuga það, að síðan Óli kærastinn hennar Tótu frænku sást klípa í lærið á tengdamömmu herfunnar sem býr á neðri hæð­inni hjá þeim hefur Tóta gengið með leikhúskíki á sér gjörsam­lega óð af afbrýði. Það vita náttúrlega allir, að afi á Grandanum er hættu­­lega kvensamur, eiginlega kynóður myndi ég segja. Eins og þjóðin veit svo greinilega, þá fara allir inná alla um tólfleytið og ef við eigum ekki að flippa endanlega hérna heima, þá verður meiriháttar mál að gulltryggja það, að þessir kvennabósar týnist ekki. Það verður að plana stórt núna, það er sko á hreinu. Pabbi og mamma verða að flytja úr Hrafna­nesinu ef þeir finnast svo kannski eins og um síðustu áramót á nýársdag heima hjá systrum sem búa hérna í götunni. Þessar laus­látu sogskálar bókstaflega býða eftir að strákarnir láti sjá sig eftir miðnætti einu sinni á ári. Það sleppur enginn frá þeim fyrir en í fyrsta lagi daginn eftir. Þær eru svo rosalega aðþrengdar, enda hafa þær engan séns þar á milli það sjá allir. Önnur er með vörtu á kinnbeininu á stærð við meðal tungl og hin er svo greinilega með skeggrót, alla veganna er eins og hún sé með svartan tvinna allstaðar á hökunni. Þessar lúmsku pipar­bjöllur standa eins og tveir sakleysingjar útiá tröppum með stjörnuljós frá klukkan átta til að missa ekki af neinu. Mamma lofaði Tótu, þessari moldvörpu, að ég og pabbi myndum vakta Óla allt kvöldið ef hún kæmi. Maður finnur svo innilega tilætlunarsemina í þessari ofdekruðu geit. Best væri og minnst þreytandi fyrir okkur pabba, ef við eigum ekki að deyja hægum dauðdaga, að spila af kassettu smá upp­lýsingar fyrir þessa bósa, sem gefa til kynna hvað býður þeirra, ef þeir voga sér út. Maður tekur sko enga sénsa fyrir svona geðsjúkt lið. Ég fæ velgju ef ég sé þá.Báðir með hárkollu takk. Við skulum bara athuga það, að þegar Jóa vinkona þurfti einu sinni á gamlárskvöld að vakta pabba sinn af sömu ástæðum, þá sagði ég henni bara að gleyma því og láta bara tæknina vinna fyrir sig. Guttinn er svo rosalega móðursjúkur, að hún keyrði hann í rúmið á innan við korteri, eftir að hafa sett í gang kassettutæki með nokkrum sæmilega háværum hvellum og smá af grunsamlegum karlmannsskrækjum með. Það fór ekki á milli mála að sá á bandinu hafði orðið fyrir grófu áreiti af konu, sem var svo greinilega siðlaus. Halli bróðir Jóu gargaði þetta inná á kassettu sem hún spilaði stöðugt:" Ég er búin að missa heyrnina.Ég finn hvergi annan þumal­puttann.Ég er búin að vera. Náið í sjúkrabíl í hvelli.Ég er dáinn, ég finn það svo greinilega." Nú það var ekkert mál að halda tappanum heima alla nóttina. Hann ætlar ekki á fætur oftar um áramót. Vonandi verð ég uppgötvuð fljótlega.
JRK

Þetta ljóð er ort til mömmu minnar þegar hún vegna erfðamála breytti um ytri aðstæður og eignaðist höll í orðsins fyllstu merkingu. Ég hafði frá 14 mánaða aldri, td. með því að bera ábyrgð á sjálfri mér þegar bróðir minn fæddist, reynt að gera allt til að auðvelda henni lífið og tilveruna, en því miður auðnaðist mér ekki að gefa henni heilsuna aftur eða leysa allar þær ytri hörmungar sem hún varð að horfast í augu við og Himnafaðirinn varð að hjálpa henni með. Mig skorti hugvit, þrek og getu til að stjórna því sem ekki var á mínu valdi að stjórna. Þar sem ég elskaði hana mjög heitt og hún mig, og samband okkar ekki bara móður og dóttur, var ég trúnaðarvinur hennar og gekk henni að stórum hluta til í móður, ömmu og langömmu stað, þ.e. ég verndaði hana og tók þátt í hennar sorgum og gleði. Menn og Guð verða að meta hvernig til tókst en aðalatriðið er að ég vildi henni allt hið besta. Engin hefur elskað mig á sama hátt og hún nema kannski Nína. En hún kenndi mér að elska og virða Guð, vera góð við þá sem minna mega sín og trúa á tilgangsríkt líf þrátt fyrir þrengingar og mótlæti og missa aldrei sjónar á staðfastri nálægð heilagrar þrenningar, þ.e. Föðurins, Sonarins og Heilags anda. Hún lét mig fara með bænir þangað til ég fór að heiman, alltaf áður en ég sofnaði og þess utan ef eitthvað bar að þakka eða kvarta yfir. Hún sýndi mér með verkum sínum að við eigum að elska náungann eins og sjálfa okkur og okkur ber að styðja hvert annað bæði í meðbyr og mótbyr. Hún var alltaf þrátt fyrir sínar sérstöku og erfiðu aðstæður, undurgóð við alla sem leituðu til hennar og hún beinlínis fann á götunni og studdi , gladdi og hjálpaði . Hún var ekki bara óvenjufögur kona, skipti sérstaklega fallega litum enda af Bergsætt, heldur var hún undurgóð manneksa með risastórt kærleikshjarta, óvenju gáfuð og sérlega víðlesin og í raun þegar ég lít til baka, kenndi hún mér allt sem kann að vera einhvers virði í minni sál í dag. Þessar vísu sem koma hér á eftir eru ákvæðisvísur sem ég orti til hennar þegar hún breytti um aðstæður. Hugsunin er í sterku skyldleikasambandi við bæði ámælis- og ákvæðisvísur stórsénía fortíðarinnr sem höfðu allt fram yfir einfeldninginn JRK nema kannksi fegurðina (haha) en þeir bjuggu til og lögðu á fólk bæði gott og slæmt. Þetta er mitt ákvæðisljóð til hennar og ég trúi því að það hafi yljað henni og verndað. Er hjá Nínu þegar ég skrifa þetta.

Til mömmu

Hver lítil rós hún léttir þér
langa harmagöngu.
Það góða ætíð birtu ber
og breytast kjörin þröngu.

Vonir þínar vafalaust
verma framtíð alla.
Tilfinningin afar traust
og tárin hætta’ að falla.

Þó sálin enn sé hrygg og tóm,
og sárin djúpt í hjarta.
Í fjarlægð heyrir frelsisóm
er framtíð kveikir bjarta.

Sumir kveikja sorgarbál
og sá í lífið meinum.
En þú ert góð og göfug sál
og gleymist aldrei neinum.

Að breyta krossum kannski reynist
kvöl, sem erfið verður þér,
En göfug vinna aldrei gleymist
og góðleikurinn skilar sér.

Bráðum líf þitt breytist allt
burtu forðar harmi sárum.
Höllin fagra hundraðfalt
hjartað fyllir gleðitárum.

Jóna Rúna Kvaran
25. nóvember 1983.

Eftir farandi ljóð orti ég síðan vegna andláts móður minnar

KVEÐJA

Fallin er hjartans fögur rós
og föl er kalda bráin.
Hún sem var mitt lífsin ljós
ljúfust allra er dáin.

Drjúpa hljóðlát tregatár
og tómið fyllir allt.
Ekkert sefar hjartasárin
í sálu andar kalt.

Þögul sorg í sál mér næðir
sár og vonarmyrk.
En Drottinn ætíð af gæsku græðir
og gefur trúarstyrk.

Hnípinn vinur harmi sleginn
hugann lætur reika.
Kannski er hún hinu megin
í heilögum veruleika.

Þú ert laus frá lífsins þrautum
og liðin jarðarganga.
En áfram lifir á andans brautum
ævidaga langa.

Heimur bjartur bíður þar
og bráðum kem ég líka.
Þá verður allt sem áður var
ef veröld finnum slíka.

Drottinn verndar dag og nótt
á dularvegi nýjum.
Aftur færðu aukinn þrótt
í eilífð ofar skýjum.

Þú alltaf verður einstök rós
elsku vinan góða.
Í krafti trúar kveiki ljós
og kveðju sendi hljóða.

Einhverfur! Það er komið á tíma að setja þig inní lítillega það sem ég álít að megi fara betur í þínu yndislega fari. Svona á milli línanna vil ég biðja að heila Birnu H. og vil benda á að þýðingar viðkomandi eru þokkalegar, eiginlega meiriháttar góðar, en bæta má íslenskuna svo að Birna þarf að lesa orðabækur og bæta þýðingarnar. Eins er með þig Einhverfur, þegar þú ert að syngja á tilteknum tónum, þá máttu ekki tvítaka, þú ert með nægilega sterk lungu og þind til þess að sleppa við að humma og hiksta á tónum. Ég er ótrúlega hneyksluð á Sela, hef aldrei á ævi minni heyrt fáránlegra, sérstaklega er ég undrandi yfir systkinunum. Ég segi bara Bytta: slepptu Herra minn guð til þín. Ég vil benda þér á, að ef að þú drekkur meira brennivín, og ég er búin að segja þetta áður, þá endarðu með því að lenda á geðveikrahæli. Vegna þess að, nú kemur sóra sprengjan sem þú hefur beðið eftir, í uppvextinum, vegna misnotkunarinnar, af því að þú ert einhverfur, hefur átt sér stsað meiri klofningur heldur en ella, sem þýðir að þú ert ekki bara með magnaðar sérgáfur, heldur ert líka ofvirkur með athyglisbrest og við vín, lokast tilteknar stöðvar í höfðinu á þér og þú getur endað með því að þú gengur á tóma veggi. Eins og er hefur þetta að hluta til snúist upp í reiði sem hefur snuið að "Ertu viss um Jóna að þetta komi allt frá Jesú", þannig að viðkomandi hefur þurft að flýja til Hanna, sem er náttúrulega fáránlegt. En ég segi þér eins og er, elsku undurfallegi Einhverfur, þú ert í meiriháttar hættu, sem betur fer gerir þú ekki grein fyrir því, en ekkert sem heitir vitundarbreytandi lyf, eða vín og annað, má fara inn fyrir þínar fallegu varir. Ef að þú vegna klofningsins, sem má mögulega laga á nokkrum árum, eina manneskjan sem ég þekki sem gæti gert það er JRK af því að hún er búin að taka sér 15 ár í að laga viðlíka og náð glæsilegum árangri. Ef að þú þarft vegna þessa tiltekna klofnings, að taka tiltekin lyf, þá máttu ekki kjáni að hætta að taka þessi lyf, því þú þarft á þeim að halda í augnablikinu, þetta eru einungis tiltekin efnasambönd sem hafa tiltekin áhrif á stjórntækið heila. Alveg eins og ég eftir að hafa fengið flogaveikina 26.sept., 53 ára gömul kerlingin, mátt sætta mig við þá hörmung, af því að ég hef fengið 3 flog, að þurfa að taka sérstök efnasambönd í formi lyfja, sem hafa áhrif á stjórntækið heila. Ég á frekar von á því að vinkona vors og blóma, sú þriðja fallegasta í bænum, eigi von á því að þurfa að taka viðkomandi lyf það sem hún át eftir ólifað. Þar sem þú einvherfur ert ótrúlega fallegur, góður og sérstakur vil ég benda þér á, og geri það í fullri alvöru þess sem er trúaður, að ef þú ekki hættir að svíkja og svindla og fara á bak við fólk, þá mun guð taka af þér allt sem heitir sköpunarmáttur. Í dag getur þú búið til hluti sem engu eru líkir, og svo sérstakir og fagrir að því fá vart orð lýst, en ég vara þig við að ef þú lætur ekki af stjórn og hættir þessum ófússkömmuðu lygum mún guð taka þessa hæfileika frá þér og þú verður meira en hversdagslegur asni.
Í Jesú nafni,
Amen. Hafðu góðan dag, gott kvöld, megi algóður himneski Faðir vaka yfir þér og passa þína undurfögru ásýnd svo að hin partur þjóðarinnar megi njóta þín, og ekki meir láta hárlausa, ljóshærða vitleysinga ásamt öðrum háflvitum svo sem kúrekaföt, hálfur Íslendingur og gellan tengd, sem munu núna á næstunni fara til útlanda, í hárgreiðslu og annða nákævæmlega eins og þeim sýnist og hefur komið inn á undangegnum 7 dögum. VIðlíka pakk og þetta fólk er leitun að en ég segi bara norskt götufrík á sér forsögu viðlíka drulluhalaháttar og ég vildi ekki vakandi skoða þá sögu. Í Jesú nafni Amen.

”Ég ofvernda barnið mitt”
Jóna Rúna svarar bréfi áhyggjurfullrar móður
Bréf:
“Kæra Jóna Rúna,
Ég les alltaf það sem þú skrifar og finnst þú meiriháttar. Mér datt í hug að prófa að skrifa þér um svolítið sem liggur mjög þungt á mér, ef ske kynni að þú gætir kæra Jóna sagt mér hvað er til ráða í gegnum innsæi þitt. Þannig er mál með vexti að ég á dreng sem hafði töluvert fyrir því að koma í þennan heim, auk þess sem ég þurfti að leggja á mig mikið erfiði, til að fæðing hans mætti heppnast. Það má segja að hann sé eins og hvert annað kraftaverk, enda mikið beðið fyrir bæði mér og honum á meðan á öllu þessu stóð sem tengdist tilkomu hans inní þennan heim. Hann er fallegur, skýr, heilbrigður og alveg yndislegur sem betur fer. Heldur er af ýmsum ástæðum ósennilegt að ég komi til með að eignast fleiri börn og þar liggur vandinn. Ég fór í gegnum erfitt ferli tengt fæðingu hans og hef síðan farið í gegnum eitt og annað sem mögulega gæti aukið líkur á að eignast fleiri börn, en sú fyrirhöfn hefur ekki skilað neinum árangri. Ég ofvernda hann fyrir vikið. Ég er ekki rónni ef ég sé hann ekki, þá er ég farin að leita . Hann fær ekki að fara nema vissa götur og svæði, en börnin sem hann umgengst hafa miklu meira frelsi og þá finnst mér foreldrar þeirra kærulaus og vond sem þau eru að sjálfsögðu ekki. Ég veit alveg að þetta er rangt og óhollt fyrir hann og gerir hann ósjálfstæðan og barnalegan. Ég bara get ekkert að þessu gert. Ég verð bara stjörf við tilhugsunina um að missa hann. Ég velti mér oft uppúr þessum hugsunum. Ef þetta kunni nú að koma fyrir eða ef hitt komi nú uppá og áður en ég veit af er ég komin með bullandi hjartslátt og skelf öll. Pabbi hans virðist alveg laus við þetta og gerir bara grín að mér. Finnst ég gera of mikið úr þessu. Ég lifi bókstaflega fyrir hann og vil veita honum sem mest og allra best og ekki síst það sem ég sjálf fór á mis við í minni æsku. Kæra Jóna Rúna, segðu mér nú þitt álit á þessu ástandi ef þú vilt vera svo góð. Með fyrirfram þökkum og gangi þér alltaf sem best. Viltu passa uppá að ég þekkist ekki, það væri óþægilegt.
Kveðja Snúlla .”
Svar Jónu Rúnu:
“Kæra Snúlla.
Innilegar þakkir til þín fyrir uppörvunarorð til mín. Eins og þú sérð varð ég bæði að stytta bréfið og breyta því nokkuð, án þess að veikja markmið þess og vonandi líkar þér hvernig ég hef gert það. Bréfið er satt best að segja afar elskulegt og mjög heilbrigð skynsemi sem kemur fram í flestu sem þú segir þó ástandið sé þér ofviða eins og er. Vissulega skal ég koma með mínar hugmyndir og íhuga ástand það sem hvílir svona þungt á þér, en þær ábendingar og sú leiðsögn sem ég kann að veita þér og öðrum í svipaðri stöðu verða aldrei til að leysa neitt. Mun frekar og kannski öllu heldur geta ráðin mín verið heppileg til að styðjast við ásamt öllum þeim stuðningi sem þú kýst að nota þér og verður að teljast hefðbundinn. Það er er því hyggjuvit mitt, reynsluþekking og innsæi sem er þungamiðja svara minna, en alls ekki nokkurs konar fagleg þekking.
Náð Guðs
Það er stundum engu líkara en að inní þennan ágæta heim fæðist börn eins og fyrir alls kyn raðir af tilviljunum þó flest læknisfræðilegt hugvit dugi ekki til að gera fæðingu viðkomandi barns mögulega, þrátt fyrir augljósa yfirburði á hinum ýmsu sviðum tækni og vísinda. Það er því ekkert óeðlilegt við þá hugmynd sem flögrar um hug minn núna og einmitt í beinu framhaldi af lestri bréfs þíns að vera kunni að þessi litli drengur sé tilkominn inní þennan heim vegna lífræðistaðreynda en ekki síður vegna einhvers konar náðar. Ef honum hefur í fyrstu vart verið hugað líf eins og þú gefur í skyn þá er í sjálfum sér ekkert undarlegt þó þú finnir til óttablandins óöryggis vegna hugsanlegrar framvindu hans hér á þessari jörð. Þú manst svo innilega og svo undur skýrt hvað litlar og hverfular lífslíkur hans voru, bæði á meðgöngu og eftir hana. Ótti sá sem hefur grafið um sig í hugskoti þínu tengdur líklegum lífslíkum hans er að öllum líkindum enn þá til staðar og þú eins og yfirfærir hann ómeðvitað á alla hans tilvist núna og veldur bæði þér og honum ákveðnum þrautum fyrir bragðið.
Lífshlutverk framtíðarinnar
Ef þú íhugar möguleikan á að Guð sé almáttugur og hann hafi gefið þessum litla dreng lífsneistann þegar flest mælti á móti lífslíkum hans, er mjög sennilegt að það hvarfli að þér að Guð hafi í þessum litla dreng séð möguleika einhvers þess lífshlutverks framtíðarinnar sem ekki er í dag augljóst. Lífshlutverki sem kemur í ljós þegar fram í sækir. Náð er meðal annars það þegar það sem ekki ætti að getað gengið upp eftir venjulegum og áður rannsökuðum og bókfærðum staðreyndum gerist, þrátt fyrir að allt mæli því móti. Það er það sem hefur gerst tengt fæðingu hans og síðustu árum og þá væntanlega vegna þess að forsjónin sér tilgang í tilvist stráksa.
Óttinn fjötrar
Ef þú efast um velferð hans og lífslíkur við flest allar aðstæður sem honum stafar alls ekki hætt af ,ert þú þar með að efast um tilgang Drottins þegar hann af miskunnsemi sinni gaf þessu barni líf og í framhaldi af því þau ár sem þegar eru komin þar sem hann hefur verið þér til ánægu miklu fremur en til hugarangurs. Þú segir nefnilega “hann er fallegur, skýr, heilbrigður og alveg yndislegur". Þessi upptalning þín á eðlisþáttum, heilsu og útliti drengsins gefur alls ekki til kynna að hann sé í neinni sérstakri hættu vegna eigin axarskafta eða öðrum merkjanlegum ástæðum eins og þú veist náttúrlega. Það þýðir jafnframt að hann hefur mun meiri möguleika við ýmsar aðstæður til að standa sig og sigrast á ýmsu en kannski aðrir og ófullkomnari. Ef þú ert viss um að mat þitt á honum sé svona er full ástæða fyrir þig að endurskoða allt það atferli þitt sem mögulega kann að verða til að grafa undan því sem honum hefur verið gefið og getur ekki fengið að fullu notið sín ef hann er hundeltur af innibyrgðum ótta þínum sem fyrr eða síðar verður honum fjötur um fót og stórminnkar náttúrlega allar líkur á hugsanlegu heilbrigði hans og hamingju í framtíðinni.
Ofverndun skaðleg
Eins og þú bendir svo skynsamlega á sjálf ert þú með þessum stanslausa ótta vegna hans velferðar og ótæpilegri óttatengdri ofverndun, að valda honum hugarangri og hugsanlega innri skaða sem ekki verður svo auðveldlega bættur síðar og kannski alls ekki. Börnin okkar verða að finna sem fyrst sinn eigin mátt og megin og því fyrr sem þeim skilst að þau búa yfir miklu og stórtæku vali tengdu möguleikum á hugsanlegri gæfu því betra. Vegna þess hvað þú þjáist af óöryggi á meðgöngu hans og vegna þess að eftir fæðingu hans hefur komið í ljós að hugsanlega verða börnin ekki fleiri, er í sjálfum sér ekkert skrýtið þó þú breiðir þig yfir hann eins og stór vængur öllum stundum til að vernda hann fyrir einhverju sem mögulega kann að henda hann. Málið er bara elskuleg, að það er alveg sama hvað við verndum bæði sjálf okkur og börnin okkar, við erum ekki höfundar lífsins heldur partur af því og þess vegna heldur ósennilegt að við getum af eigin rammleik stjórnað öllu því sem lífið færir börnunum okkar og okkur í fang. Við getum jú passað þetta og passað hitt og auðvitað verðum við að veita börnunum okkar uppeldi sem er bæði kristilegt, grandvart og friðsamt en málið er enn og aftur að aðeins brot af því sem hver og einn verður að takast á við á þessari ágætu jörð er á hans valdi að hafa áhrif á. Sem þýðir við getum alls ekki við allar aðstæður baktryggt þá sem við elskum alveg sama hve snjöll og fyrirhyggjusöm við erum.
Við eigum vissulega val
Hvað það varðar sem þú bendir svo raunamædd á að þú bara getir ekki við þetta innra óttatferli ráðið,er þetta að segja: ef við erum svo heppin að sjá að framkoma okkar og framferði við börnin okkar gerir þau bæði barnaleg og ósjálfstæð eins og þú segir sjálf svo greinilega, þá höfum við engan rétt til að taka ekki á þannig vanda og uppræta. Þú segir jafnframt að þú getir ekki stjórnað þessu og alls ekki að þessu gert.Ef það er rétt mat hjá þér, ert þú í raun að segja að vandi þinn sé þess eðlis að þú kunnir ekki leið frá honum án hjálpar eða stuðnings. Þú snýrð þér til mín sem í sjálfum sér er ágætt en ég aftur á móti vil meina að sá stuðningur dugi skammt þó gagnlegur geti verið sem viðmiðun við annað. Ekki síst vegna þess að ég held, af því að þetta ástand hefur staðið í nokkur ár og er þegar að parti orðið ómeðvitað sé það orðið dálítið taugaveiklunarkennt og jafnframt orðið sennilega að einhvers konar ósjálfráðri þráhyggju sem þýðir elskuleg að nú er komin tími til að leita sér stuðnings sérfræðings um tíma og fá hann til að hjálpa þér að uppræta ótta þann sem tengist tilvist litla kraftaverkadrengsins og er ofureðlilegur að parti en óeðlilegur ef hann fær að blómstra og stækka og breiða sig frekar yfir sálarlíf þitt og þaðan yfir á sálarlíf litla kúts.
Sálfræðingar og vanlíðan
Sú reynsla sem þú hefur farið í gegnum og tengist drengnum og þeim þrautum sem fylgdu í kjölfarið hefur veikt sálræna og tilfinningalega tilvist þína um tíma og til þess að yfirstíga þá vankanta og vanlíðan sem henni fylgja, er mjög sniðugt og jákvætt fyrir þig að drífa þig um tíma til sálfæðings sem er skilningsríkur og vitur og hann mun örugglega verða til að opna þér einhverjar þær leiðir til léttis ástandi þessu. Sálfræðingur er leið sem hentar öllu heilbrigðu fólki til að nota sér einmitt vegna ótta sem viðkomandi getur ekki sjálfur og einn unnið á og upprætt. Til þess meðal annars eru sálfræðingar menntaðir og enginn ætti að láta fordóma eða hæðni annarra verða þess valdandi að sá hinn sami missir kjark og nýtir sér ekki þá faglegu þjónustu sem einmitt sálfæðingar samfélagsins geta svo ljúflega og auðveldlega veitt þeim sem þannig þjónustu leitar.
Við verðum að næra okkur sjálf líka
Þegar tilvera okkar öllum stundum snýst um velferð barna okkar og annarra ástvina er það oftast á kostnað okkar sjálfra. Þú varst ekki frekar en við hin látin fæðast á þessari jörð til að taka að þér stjórnunar- og fórnalambshlutverk í lífi barnsins þíns, heldur og miklu fremur hefur þú jafnframt þeim skyldum sem þú hefur við hann, líka skyldur við sjálfa þig og þær eru ekki ræktaðar ef við erum svo gagntekin af því að ekkert hendi afkvæmi okkar. Ef þú ert lömuð af ótta og óöryggi flesta dag og getur sjaldan eða aldrei slappað af er ansi hætt við að þú verðir svo andlega yfirkomin og þreytt að þegar svo þú ætlar og nauðsynlega þarft að standa með litla drengnum og þá af gefnu tilefni kannski, getir þú það bara alls ekki vegna þess að margra ára óttferli hefur kaffært allt viljaþrek þitt, skynsemi og viðnámsþrótt. Svo ef þú vilt þessari elsku vel þá leitaðu þér stuðnings og minntu sjálfa þig á að ef ótti þinn fær áframhaldandi líf og nær að taka sér bólfestu í drengnum og valda honum vandræðum eins og þeim sem vissulega skapast hjá öllum þeim sem eru ofverndaðir og skipulagðir of mikið, ert þú þegar betur er að gáð ósjálfrátt að skapa glóðir elds að höfði hans sem síðar í lífi litla drengsins gætu reynst honum þyngri en hann væri maður til að bera og taka afleiðingum af.
Taugaþreyta ekkert til að hæðast að
Hann á sitt líf sjálfur og hefur einungis þann tíma í samfélagi við þig sem Guð ætlar honum og enginn ástæða til að efast um að sá tími geti orðið ykkur bæði hamingjuríkur og happadjrúgur jafnvel mun lengur en við höldum báðar í dag. Alla vegna er sýnilegt að hann er hér og nú og ýmsar hættur kunna að bíða hans eins og okkar hinna. Sumar eru þess eðlis að auðvelt er að fyrirbyggja tilvist þeirra. Aðrar eru aftur á móti þess eðlis að enginn mannlegur máttur getur séð þær fyrir vegna þess að okkur er ætlað af forsjóninni að takast á við þær og vinna okkur á einhvern hátt í gegnum þær og frá þeim. Við verðum að sætta okkur við það sem við fáum ekki að hafa áhrif á nema að litlu leyti og vinna úr því sem er á valdi okkar að hafa áhrif á og reyna svo að öllu mætti að greina á milli þessa tvenns. Mundu bara elskuleg að sýna erfiðum og neikvæðum tilfinningum þínum öllum stundum nærfærni og alls ekki koma neinum uppá að hæðast að þeim, því þær eru þó erfiðar séu og óhentugar í augnablikinu, tilkomnar af ástæðum en ekki af ímyndun, eiginlega vegna of mikils taugaálags á löngum tíma. Þær verða því ekki upprættar nema með fullri virðingu við þær og skynsemi, ásamt slatta af þolimæði og skilningi í bland, bæði frá þér og þeim öðrum lærðum sem ólærðum sem blandast inní málið.
Mundu líka að óttablandin hugur sem við tengjum öðrum hefur áhrif á þann sem fyrir verður og því miður neikvæð, ekki síður en sami hugur veldur okkur sjálfum einhvers konar skaða eða tímabundnu tjóni ef óttinn ræður alfarið ferðinni í öllum tengslum okkar við þá sem við elskum eða tengjumst með einhverjum hætti.

Eða eins og meðvitaða mamman sagði eitt sinn þegar þreytan á allsherjarvaktinni var gjörsamlega að sliga hana." Elskurnar mínar, eitt er að fæða ykkur og klæða, ásamt því að elska ykkur og örva en annað öllu óviturlegra að hugsa fyrir ykkur og kveikja í ykkur nokkra þá möguleika á ósjálfstæði sem gæti reynst manngildi ykkar fjötur um fót þegar kemur að því að þið ein og óstudd verðið að axla ábyrgð á eigin lífi og framkvæmdum. Svo verið þið bara blessuð börnin mín þið sjálf, en ég skal leiðbeina ykkur og styðja hvenær sem þið óskið þess og ekki síður þegar ég vegna forskots í þroska eygi einhverja þá hættu sem mögulega mætti koma ykkur hjá og ýtt gæti undir óþarfa erfiðleika hjá ykkur. Meira get ég ekki gert nema ég æski þess sjálf að tapast og hverjum gagnast ég þá? Ekki einu sinni sjálfri mér hvað þá ykkur eða þannig."

Guð gefi þér styrk til að yfirvinna óttan og ná að nálgast barnið þitt með öryggi í hug og hjarta. Þannig eflir þú ósjálfrátt líklega velferð hans við flestar aðstæður en ekki öfugt.
Með vinsemd
Jóna Rúna.”

Skyggn á ferð

Í erindum mínum hjá ýmsum félögum undanfarin ár, hef ég oft til gagns og gamans sagt frá dulrænni reynslu, jafnframt því sem ég hef lagt áherslu á mikilvægi jákvæðrar hugsunar. Hér á eftir ætla ég að bregða upp dæmi um slíka dulræna reynslu.
Þetta gerðist í Connecticut í Bandaríkjunum en þangað fór ég árið 1983 ásamt góðri vinkonu minni, sem átti það erindi að heimsækja systur sína. Ætlunin var að við dveldumst hjá þessari konu í nokkrar vikur, en hún bjó með tveimur fullorðnum sonum sínum. Þegar þangað var komið fengum við vinkonurnar til afnota kjallara hússins. Það voru notaleg húsakynni.
Ég vil geta þess áður en lengra er haldið, að þegar flugvél okkar flaug yfir Bandaríkin, fann ég, mér til mikillar undrunar sterka tilfinningu sorgar, næstum óbærilegrar hryggðar og fylltist einhvers konar óskiljanlegu vonleysi. Þessar einkennilegu kenndir færðust í aukana þegar að lendingu kom. Það var engu líkara en ég færi gegnum haf af hugsanagervum, tengdum átökum mannlegra tilfinninga og kennda, sem virtust standa í einhverju sambandi við ofbeldi, átök og styrjaldir.
Hugsanagervi kalla ég fyrirbæri , sem líkja mætti við ósýnileg ský, sem aðeins skyggnir fá séð og skynjað, en þau er að finna yfir löndum, borgum og reyndar hvarvetna þar sem mannleg samskipti hafa átt sér stað. Þau eru lifandi afl, mynduð af hugsunum manna, sífellt á hreyfingu og mjög virk, ýmist til góðs eða ills, eftir því úr hvers konar hugsunum þau hafa skapast. Í augum skyggnra eru litbrigði þeirra því ýmist fögur eða skuggaleg. Áhrif þeirra á mannsálina geta því verið mjög jákvæð eða beinlínis lamandi. Þetta sýnir ljóslega mikilvægi hugsunarinnar. Þess vegna hvarflaði að mér við lendingu, að hér hlytu að vera ýmsir óuppgerðir hlutir í samskiptum lifenda og látinna.
Það kom mér því ekki beinlínsis á óvart fyrsta kvöldið mitt í kjallaraíbúðinni þegar ég skynjaði að þar var fyrir hópur látinna. Mér er vitanlega ljóst, að ýmsir sem lesa um slíkt og eru efasemdarmenn og óskyggnir, munu telja þetta hugaróra eina. Um slíka afstöðu hef ég ekkert annað að segja en það, að mér er þetta fullkominn veruleiki, þótt öðrum sé hann hulinn. Það er ekki öllum gefið að trúa því sem þeir geta ekki sjálfir skynjað, jafnvel þótt það sé stutt með rökum.
En áfram með söguna. Mér varð fljótt ljóst í nálægð þessa löngu látna fólks, að ein veran reyndist hafa sterkasta löngun til tjáskipta við mig. Þetta var ung, forkunnarfögur indíánastúlka, sérlega hárprúð með hátt gáfulegt enni, dökkan augnaumbúnað og óvenjulega hrífandi, næstum töfrandi augnaráð. Hún gekk hægt að rúminu mínu og horfði stíft á mig, fögrum tárvotum augum, sem endurspegluðu í senn eftirvæntingu, hryggð og einhvers konar ótta. Hún rétti fram hendurnar, eins og í bæn, og var með grátstafinn í kverkunum, full trúar og vonar. Hún sagði:,,Elsku hjálpaðu mér. Ég finn ekki barnið mitt. Ég er svo örvæntingarfull. Í langan tíma hef ég reynt að komast í samband við þá sem hér hafa verið, en árangurslaust. En þegar ég sá þig vaknaði von mín. Þú sérð mig og heyrir í mér. Ég veit og trúi því að þú getir hjálpað mér í neyð minni, þreyttri og örmagna.”
Ég varð bæði undrandi og snortin. Hvað átti ég að gera? Hvers vegna var hún á reiki í þessu húsi? Af hverju hafði hún orðið viðskila við barnið sitt?
Að vísu hef ég verið gædd bæði skyggnigáfu og dulheyrn frá barnæsku. Jafnvel þótt ég hafi í mörg ár reynt að létta lifandi fólki lífið, þá efaðist ég um að það væri á mínu valdi að sefa sorg látinnar veru. Einhverra hluta vegna ýtti ég þessu frá mér, því satt best að segja, þá taldi ég mig ekki ráða við þetta vandamál. En það breytti engu, því þessi elskulega en óhamingjusama stúlka hélt áfram að birtast mér kvöld eftir kvöld og endurtók sífellt það sama. Ég ákvað þá að gera allt sem í mínu valdi stæði henni til stuðnings. Ég ákvað að fara leið bænarinnar. Ef það væri Guðs vilji, að ég yrði farvegur til lausnar í þessu máli og stúlkunni yrði að ósk sinni, þá væri ég reiðubúin. Ég fór ekki fram á annað en skynsamlega og réttláta lausn fyrir hana í raunum hennar, sem virtust aðallega liggja í vilja hennar til þess að finna barnið sitt.
Henni létti strax við bænir mínar og skömmu seinna birtust tvær bjartar verur sem leiddu hana á brott.
Eftir þetta birtist hún mér ekki um tíma og ég taldi málið þannig vera úr mínum höndum. Svo var það eitt af síðustu kvöldum dvalar okkar þarna vestra, að okkur vinkonunum var boðið til kunningja gestgjafa okkar. Ég vil taka það fram, að ég hafði í trúnaði sagt vinkonu minni frá samskiptum mínum við iníánastúlkuna. En mér til mikils ama og undrunar erum við varla fyrr sestar í boðinu en vinkona mín fer að segja heimilisfólkinu þar, eins og ekkert sé eðlilegra, frá samskiptum mínum og indíánastúlkunnar. Ekki varð ég síður hissa þegar ég varð vör við gífurlegan áhuga húsbóndans á þessari frásögn. Hann hlustaði með mikilli athygli og upplýsti síðan þá staðreynd, að á þessum stað þar sem við höfðum dvalist, hefðu einmitt staðið tjaldbúðir indíána til forna og að í sögu Bandaríkjanna væri að finna frásögn af hernaðarlegum átökum hvítra manna og indíána einmitt á þessum stað.
Þótt ég hafi í upphafi verið lítt þakklát vinkonu minni fyrir að fara brydda upp á þessu leyndarmáli mínu hjá ókunnugu fólki, fór þó svo, að ég varð henni að lokum í rauninni þakklát, því að upplýsingar mannsins staðfestu, að það sem ég hafði séð átti sér rætur í raunveruleika fortíðarinnar.
Síðasta kvöldið mitt í Bandaríkjunum var einhver elskulegasta stund sem ég hef upplifað. Um miðnætti birtist mér enn indíánastúlkan mín, geislandi af hamingju, full af þakklæti. Við hlið sér hafði hún dæmalaust fallegt barn, sem virtist vera dóttir hennar. Erfitt er að lýsa þeim tilfinningum sem um mig fóru. Ég varð enn vissari um mátt og vilja Guðs til þess að koma þeim sem minna mega sín að liði, ef lögmál leyfa. Ég efaðist ekki um að þessar mæðgur áttu að hittast. Það var dásamlegt fyrir mig að fá þarna tækifæri til að rétta fram hjálparhönd í gegnum hlýjar hugsanir og fullkomið traust á vilja Guðs. Við horfðumst í augu eitt andartak og hún sagði við mig:,,Elsku vina, ef ég get einhvern tíma, einhvers staðar á leið þinni í gegnum jarðlífið létt þér gönguna, þá mundu að ég á enga ósk heitari en að fá tækifæri til þess að endurgjalda þér það sem þú í einlægni gerðir fyrir mig og barnið mitt.” Síðan brosti hún gegnum tárin og hvarf sjónum mínum.
Eftir að ég kom heim hef ég oft fundið fyrir nálægð hennar, eins og hún væri að minna mig á loforð sitt. Þess vegna datt mér í hug vorið 1984 að biðja hana að hlúa að persónu, sem ég hafði verið að styðja og var mér mjög kær, en bjó yfir miklum dulrænum hæfileikum. Það er eftirtektarvert að framangreind persóna taldi sig þegar hafa orðið vara við umhyggju og kærleika þessarar látnu veru, séð hana og gat lýst henni. Skynjun okkar á þessari indíánastúlku fór því saman og var það mjög örvandi fyrir mig.
Mér er alveg ljóst að þessi frásögn mín mun ekki breyta miklu í dagfari fólks, en það er þó von mín, að það veki einhvern til umhugsunar um það að breyta rétt og kristilega. Í þessari frásögn, sem er sönn, endurspeglast það hróplega óréttlæti sem frumbyggjar Ameríku urðu fyrir af hendi hvítra manna og hvernig afleiðingar þess geta birst skyggnum augum í hinum ömurlegustu myndum löngu síðar.
JRK

Stórfljótið streymir

Stórfljótið streymir um auðnina enn
og strauma þess standast ei fallvaltir menn.
Djúpið er drungalegt dapurri sál,
dauðlegum mönnum það slekkur öll bál.
Fárviðrið fjandsamlegt geysist um lönd
og fljótið, því halda’ ekki guðanna bönd.
Beljandi brimið er mannanna mein
þótt blásveipuð sólin sé saklaus og hrein.
Næfurköld nóttin er stingandi nöpur,
svo mannanna hjörtu æ verði döpur.
Hafgolu grátur er harmakvein,
óp sem nístir um merg og bein.
Fjallið við fjöruna stendur kjurrt
og horfir á landið fjúka burt.
Stórfljótið streymir um auðnina enn
og strauma þess standast ei fallvaltir menn.
Dalurinn djúpi, hann fyllist af tárum
sem drupu úr lífsins ljótu sárum.
Stórfljótið streymir um jörðina enn,
stríðinu tapa þá konur og menn.

NRK

Endursagt og þýtt af Nínu Rúnu Kvaran:
5 mínútna hjónabönd í Íran
Í landi þar sem ógiftum pörum leyfist ekki að vera ein saman en löggilt hjónaband jafngildir algjörri skerðingu á sjálfstæði, hafa margar íranskar konur valið annan og tímabundinn kost. Ein bæn hvísluð í flýti gerir samband kærustupars löggilt hjónaband í eins stuttan tíma og parið kýs.

Fati er blaðamaður að nálgast þrítugt og hún er einhleyp. Fyrir skömmu síðan hitti hún Ali, 30 ára gamlan lækni sem er kvæntur og á 2 börn. Það hjónaband var ráðahagur, skipulagður af fjölskyldum beggja aðila. Fati og Ali löðuðust strax að hvort öðru og ákváðu að skreppa eitthvert saman eina helgi. En þau búa í Íran og þar banna siðferðislög ógiftum pörum að fara út saman. Sérstakir ,,byltingarverðir” eru alltaf á ferðinni og sjá til þess að þessum lögum sé framfylgt. Þeir hýða hverja þá konu sem sést á götum úti án þess að vera algjörlega hulin slæðu, 70 svipuhöggum fyrir hverja naglalakkaða nögl og hvert einasta hár sem sést á höfði hennar og þeir neyða einnig öll ógift pör sem sést til á almannafæri til þess að giftast. Þess vegna kusu Fati og Ali tímabundið bráðabirgðahjónaband, svokallað sigheh. Ali hvíslaði bænina sem til þarf, þau samþykktu 3 daga hjónaband og héldu svo til Kaspíahafsins í frí.
Þess háttar hjónaband er fullkomlega löglegt og krefst engra annarra formsatriða en þess að farið sé með bænina og að báðir aðilar samþykki ráðahaginn. Tímabundið bráðabirgðahjónaband getur enst allt frá 5 mínútum upp í 70 ár. Þegar tíminn sem samþykktur var er runninn út, geta málsaðilar farið hvort sína leið og eru þá ekki lengur gift hvort öðru. Karlmenn geta átt margar eiginkonur á sama tíma en kona má ekki eiga fleiri en einn eiginmann, hvort sem hún er gift á hefðbundinn hátt eða í bráðabirgðahjónabandi. Kona verður einnig að bíða þar til hún hefur næst á klæðum áður en hún getur gift sig aftur til þess að hún sé örugglega ekki ófrísk af barni eiginmanns úr bráðabirgðahjónabandinu. Ef svo væri, þá ætti barnið sama erfðarétt og önnur börn þess manns.
Korshid er 55 ára gömul vændiskona í Isfahan. Hún hefur tapað tölunni á þeim skiptum sem hún hefur verið gift. ,,Mín sérgrein eru ungir guðfræðinemar”, útskýrir hún. ,,Þeir fá útborgað á fimmtudögum svo að þá skrepp ég í niðrí háskólann.” Á einni nóttu sængar hún hjá öllum háskólanum og giftir sig á 5 mínútna fresti. Þar sem hún er komin úr barneign þá þarf hún ekki að bíða í mánuð á milli giftinga.
Bráðabirgðahjónabönd má rekja aftur til upphafs Íslams og voru mjög algeng þar til þau voru bönnuð með lögum af Sunni múslimum á 7. öldinni. En Shiah múslimarnir, minnihlutahópur sem settist á endanum að í Íran, neitaði að hætta þessari iðju og því hafa bráðabirgðahjónabönd verið við líði þar til í dag.
Hefðbundin, formleg hjónabönd eiga sér enn stað. Þá er samningur búinn til af þeim sem eiga að giftast eða af foreldrum þeirra og eru ákvæði hans löglega bindandi. Í bráðabirgðahjónaböndum er samningurinn munnlegur og ákvæði hans eingöngu á milli hjónakornanna.
Fati ætlar sér að giftast á hefðbundinn hátt í framtíðinni en henni finnst bráðabirgðahjónabandið mjög hagstætt fyrirkomulag þrátt fyrir að hún myndi aldrei viðurkenna það opinberlega að hafa gifst á þann hátt. Slík hjónabönd teljast mjög lágkúruleg. ,,Þau veita miklu meira svigrúm heldur en varanleg hjónabönd. Þú veist að tímabundið hjónaband tekur enda og ef þú færð nóg af náunganum þá situr þú ekki uppi með hann að eilífu”, útskýrir hún. Skilnaður er mögulegur í venjulegu hjónabandi en undir slíkum kringumstæðum eru það karlmennirnir sem hafa yfirhöndina. Tæknilega séð þurfa þeir aðeins að segja ,,ég skil við þig” þrisvar sinnum í viðurvist vitnis. Í raun er það þó ekki alveg svo auðvelt fyrir þá að skilja.
Fyrirkomulag bráðabirgðahjónabandsins býður þó upp á misnotkun. Karlmaður þarf aðeins að fara með sigheh bænina áður en hann nauðgar konu og hann getur síðan haldið því fram að það hafi verið hans réttur að nauðga henni sem bráðabirgðaeiginmaður. Írönsk lög viðurkenna ekki nauðgun innan hjónabands. Bráðabirgðahjónaböndin skapa líka aðstæður fyrir auðuga og oft eldri menn til þess að kaupa sér eiginkonu ef þeim þóknast svo; bláfátækar fjölskyldur eru oftar en ekki mjög viljugar til þess að selja dætur sínar fyrir ,,giftingargjald” sem fer beint til foreldranna. Þessar ólánsömu eiginkonur eru oftar en ekki rétt komnar á unglingsaldurinn, mjög ófúsar til þess að giftast og eru síðan slyppar og snauðar þegar hjónabandinu líkur. Þá er þeim einfaldlega kastað út á götuna og verða að sjá um sig sjálfar. Fyrir margar stúlkur er skrefið frá hjónabandi til vændis mjög stutt.
En Fati heldur því samt fram að bráðabirgðahjónabandið hafi mikla kosti: ,,Þegar maður er giftur á hefðbundna mátann þá getur maður ekki unnið úti nema með leyfi eiginmannsins. Maður getur ekki ferðast nema að hafa meðferðis löggilt skjal með leyfi eiginmannsins, strangt til tekið á maður ekki einu sinni að fara út úr húsi án hans samþykkis. Hver vill festast í slíkri aðstöðu þegar maður getur gifst hamingjusamlega yfir eina helgi án nokkurs tilstands?”
NRK