Höf:JRK JÓNA RÚNA Á MANNLEGUM NÓTUMAMN27796.175 GRÁTUR það er margt í okkar daglega lífi sem við upplifum og þurfum að takast á við sem er örðugt og veldur okkur vonbrigðum og kvíða.Slíkt ástand getur valdið því að við flóum í tárum. Við ættum ekki að skammast okkar fyrir það að vatna músum þegar þannig sentur á. Það er mjög eðlilegt og heil­brigt að losa um tárapokana af og til og ekki síst ef við höfum til þess alvarleg tilefni. Það er léttir að geta grátið af ákveðnum ástæðum og yfir höfuð getur það skipt töluverðu máli fyrir vellíðan okkar og hamingju að gráta þegar við höfum beinlínis þörf fyrir viðlíka útrás. Það er fráleitt að halda aftur að sér á þessum vettvangi ef innra líf okkar og líðan segir að þörfin sé orðin mikil.Best er að sættast á það að við erum þannig byggð andlega að hvort sem er á stundum sigra eða ósigra geta tárapokar okkar farið af stað. Ótti við það að brynna músum af innri þörf er afleitur því það er varhugavert að fjötra og bæla tilfinningar sínar og þörf fyrir létti og útrás með ómannúðlegum aðferðum. Ágætt er að hafa í huga að það sem okkur er eðlilegt og gerir engum mein er eðlilegt að gefa líf svo fremur sem við höfum þörf fyrir það og getum ekki án þess verið.Grátur er því eitt af því sem manninum er eðlilegt að láta eftir sér og enginn ætti að fyrirvara sig fyrir slíka útrás séu hún einlæg og tilkomin af ástæðu og innri þörf. Hvers kyns missir og hafnanir geta valdi því að við erum með grátstafina í kverkunum.Það er ekkert fengið við það sjónarmið okkar margra að það að gráta sé veikleikamerki og vísbending um roluskap og óþarfa viðkvæmni. Grátur segir ekkert til um það hvort við erum viðkvæm eða sterk. Útgrátin einstaklingur getur verið hetja við flestar að­­stæður en hefur jafnt sem áður þörf fyrir það að láta eftir sér að vatna músum af tilefnum. Hyggilegt er að bæla ekki og hefta þær tilfinningalegu flóðgáttir sem þurfa að fá að hreyfast í innra lífi okkar ótruflaðar af fordómum og fyrirfram ákvörðuðum sjónarmiðum. Allt líf er á hreyfingu og þar er innra líf okkar engin undantekning. Ef að við erum óþarflega fjötruð af áliti annarra á því hvernig við bregðumst við á stundum sigra eða ósigra þá erum við að vinna gegn því sem okkur er hollt og nauðsyn­legt. Við ættum því að gráta eins oft og við hreinlega höfum þörf fyrir það og á meðan við finnum að það léttir á áhyggjum okkar og harmi við þannig útrás. Höfnum þeim sjónarmiðum sem ýta undir tilhneigingu til að fela það sem við þurfum á að halda en þorum ekki að gefa líf nálægt öðrum. Grátum ef við höfum þörf fyrir það án eftir­trega eða skömmustutilfinningar en látum þann klökkva missa sín sem er ósannur og þvingar aðra til þess að vorkenna okkur á vitlausum stöðum. Höfnum jafnframt þeim klökkva sem er notaður eins og stjórntæki á aðra því hann er siðlaus og neilægur auk þess að vera vansæmandi.
+++
Höf:JRK +JÓNA RÚNA SKRIFAR UM SÁLRÆN SJÓNARMIÐ+ (AÐALF.) +SAMSKIPTASPELLVIRKI OFBELDISINS+ (UNDIRF.) +SIÐBRJÁLÆÐI OG OFRIKISHRYLLINGUR+ Alvarleg ofbeldisplága hefur of lengi, farið með offorsi og ógn yfir þjóðfélagið og leikið bæði menn og mál­leysingja grátt. Eins og mörg átakanl­eg dæmi sanna, er ofbeldis­fárið meira en uggvænlegt,auk þess sem það ber keim einhvers konar siðbrjálæðis.Það sem vekur jafnframt öðru, óhug og furðu flestra,er sú dæmalausa staðreynd m.a.,að í hópi of­beldis­­­­ógnara nútímans,eru jafnt ungir sem aldnir. Þeir sem sætta sig ekki við samskipta­spell­virki ódæðis­­­­­­hrellanna,óska þess heitt og af ákveðni, að uppræta megi sem skjótast og af afli ofríkishryllinginn úr samfélags­sálinni.Því það væri í raun allra hagur.(MILLIF.) +AFBRIGÐILEGT ATHÆFI+ Börn og unglingar hafa í meira mæli en áður, tekið upp ódæðisatferli ofbeldisódrengja öllum unnendum frið­­samlegra samskipta til undrunar og kvíða.Við erum því ekki einungis í samtímanum,að kljást við af­brigði­­legt athæfi fullorðinna ofbeldisómenna, heldur ungmenna líka,sem sek eru um freklegan fanta­­skap og of­beldis­­illvirki líkum þeim sem eldri ódæðisníðar ástunda.Það er sárt,ef ungt fólk tekur þennan ósið,af öllum,uppúr farteski fullorðinna, til að nota í neirænum tilgangi.(MILLIF.) +BÖLYRKJA BORGAR SIG EKKI +Það er vissulega ekkert járænt eða eftirtektarvert við þau viðmið í hegðun og samskiptum, að ætla sér að byrja líf sitt á bölrænu samneyti við samferðafólks sitt.Unga fólkið á því ekki undir neinum kringumstæðum, að efla bölúð og ofbeldi í athöfnum sínum og viðhorfum til annarra og lífsins.Það segir sig sjálft að það borgar sig ekki að ýta undir og óska eftir að yrkja það sem er ljótt og afskræmt í tilverunni eins og t.d. hvers kyns ofbeldi er.Þess vegna er varhugavert að ástunda tilgangslausa og fávísa bölyrkju. (MILLIF.) +FJÖTRAR MILD OG MANNÚÐLEG SAMSKIPTI+Bölyrkja ber aldrei réttan ávöxt. Einmitt sökum neiræns og niðurrífandi eðlis síns. Hún er dæmd til að mistakast, vegna þess að hún gengur út á það að meiða og misbjóða varnarlitlum manneskjum, sem er auðvitað óréttlætan­legt og siðferðislega alrangt.Slík neiyrkja getur því vissu­lega, beri hún einhvern vöxt, náð að skaða og skemma mikið fyrir fólki, áður en hún missir marks. Ekki síst ef bölyrkjan er ástunduð af ómannúðlegu afli og ræktuð af ásetningi.Óhætt er að fullyrða að bölyrkja fjötri vaxtar­möguleika mannúðlegra og mildra samskipti. Sökum þess er hún ræktunar-og samskiptaform sem ber að hunsa sem mein­gallað og miðaldar­legt. Allir góðir yrkjendur vita, að það er fáránlegt að hlú að og rækta ósóma og afskræmingu, því uppskeran verður aukin mannvonska.(MF.)+ MANNRÉTTINDABROT OG OFBELDISFLÓNSKA+Eins og flestum er ljóst gefur ofbeldisflónskan fyrst og fremst vís­bendingu um veikleika og vanmátt ódæðis­fantsins, en telst tæplega staðfesting á styrk eða hetju­lund skaðarans.Þeir sem ástunda ofbeldi,eru mögulega á einhvern óviðunandi hátt siðvilltir,auk þess sem stað­reyndir segja flesta of­beldisáreitlana vanvirða sjálf­gefin mannréttindi þeirra sem þeir misbjóða.Jafn­framt virðist meiðana skorta,tilfinnanlega,siðræna sóma­til­finn­ingu og þess vegna teljast þeir væntanlega, ef betur er athugað og spaklega ályktað, að einhverju leyti, en þó mismikið samvisku­heftir, siðruglaðir og sektar­fjötraðir, auk þess að vera mögulega alvarlega dóm­greindar­villtir og geðaflagaðir.(MILLIF.) +SIÐANDÚÐ OG SÉRFRÆÐISTUÐNINGUR +Ofbeldislú­skrarar þurfa því sennilega, a.m.k.samkvæmt skilningi þolara og leikmanna á ómaklegum ódæðum þeirra,að leita sér jástuðnings sérfróðra. Kannski fyrst og fremst álíta kunnugir, vegna ógnvekjandi og afdrifa­ríkrar sam­skipta­veiklunar og sennilega áunninnar sið­andúðar.Hvort tveggja verður sjáanlega að staðreynd í hegðun þeirra, þegar þeir falla fyrst í ógnar­gryfju ofbeldis­ins og þess böls sem því fylgir. Það er trúlega sannan­leg staðreynd, þó furðuleg sé, að siðferðis­­vanhæfnin getur verði mislengi blundandi eðliseiginleiki í við­komandi áður en til ofbeldisframkvæmda kemur.(MILLIF)+ STUÐNINGSTÆKIFÆRI ÞJÓÐHAGSLEGA HAGKVÆM+Sé einhver grunur um eða staðfesting á ódæðistil­hneigingum í fólki, er ekki spurning að viðkomandi verður að bregðast fljótt við neikvæðum viðvörunarbjöllunum lík­legs ofbeldis og leita sér hjálpar umsvifalaust. það er skynsamlegast að leita sér stuðnings­tækifæris af fræði­legum toga, hugsuðu til leiðsagnar og mögulegrar lausnar fyrir viðkomandi á neirænum tilhneigingum sínum. Slíkur jástuðningur fyrir væntanlega eða núverandi of­beldis­gerara getur óumdeilan­lega reynst þjóð­hags­­lega ­hag­kvæmur, þegar dýpra er skoðað og frammá á framtíðar­veg járænna samskipta er litið. (MILLIF.) +LÍKLEG LÍKN +Það er auðvitað íhugunarvert líka, að slíkt stuðnings­tækifæri getur vissulega orðið áreitlunum sjálfum hollt umhugsunarefni og jafnvel gjörbreytt lífi viðkomandi.Enn það sem er kannski ekki síður mikilvægt og mjög líkleg staðreynd jafnframt er, að í hjálpinni getur líka falist líkn fyrir þolara bölrænna illvirkjasamskipta. Ekki síst sökum líklegra járænna viðhorfs­breyt­inga og samskiptau­m­pólana ofbeldisógn­valdsins, einmitt í kjölfar réttrar sérfræði­með­ferðar viðkomandi, til að ná að uppræta og vinna bug á vanda sínum og meiðandi bölúð.(MF.) +BITBEIN FANTASKAPAR OG FORHEIMSKU+ Eins og ofbeldisflórunni er háttað í samfélaginu, væri ekkert óeðlilegt við það samskiptasjónarmið, að þjóð­félags­­þegnarnir tækju allir á sig rögg og sameinuðumst af meiri ákveðni um það grundvallarmannréttindasjónarmið í samskiptum, að það beri öllum að virða sjálfsagða frið­helgi fólks og til­veru­rétt. Eins væri rétt að efla þau viðhorf í vitund samborgaranna, að enginn eigi varnar- og réttlaust,að verða bit­bein fantaskapar og for­heimsku þeirra ódæðis­hrotta, sem brjóta mannréttindi á fólki. Venju­legast án ábyrgðar og trega, eins og sálar- og samviskulausir væru í frá­hrindandi og firrtu ofbeldis­brjálæði óhæfuverkanna.(MF.) +FÁVISKA OG FÁGUNARFÁTÆKT+ Það er ekkert járænt eða siðferðislega réttlætan­legt við það,að ástunda freklega misnotkun á valdi, þó verstu of­beldisrótirnar álíti svo vera.Þeir sem haldnir eru of­beldisandúð og ótta við ofbeldiseinræði, álykta að slík reginvitleysa sé fyrst og fremst vísbending um fávisku og fágunarleysi þess sem trúir því að skökk valdbeiting kalli eitthvað gott og eftirtektarvert fram í samferðar­fólki viðkomandi eða lífsförunautum. Öllum siðkærum og réttrænum stendur beinlínis megn stuggur af allri til­gangslausri óþverraillkvittni og miskunnarlítilli vald­níðslu á fólki yfirleitt. Þeir kjósa því framar öllu, að eiga sem fyrst kost á að telja, vonandi skammlífa, líf­daga siðfjötraðra ofbeldisviðhorfa í þjóðarsálinni.(MILLIF.) +RÉTTLÁT REIÐI OG HNEYKSLUN+ Og vegna þess hvað ofbeldisáþjáninni fylgir mikið böl fyrir þolara, mót­mæla þeir af einurð og vandlætingu sem ekki sjá tilgang í þessum aumkunarverða og aflagaða fylgifisks mis­skilnings, ranglætis, siðbrests og skammar í samskiptum. Siðkærir hljóta þess vegna, að lýsa yfir rétt­látri reiði og hneykslun á fram­ferðinu þeirra, sem ætla sér þá fáránlegu ofbeldis­dríld, að misbjóða öðrum af mann­úðar­leysi og grimmd, án ábyrgðar og eftirtrega í skjóli grófrar valdavillu og ómanneskjulegs hroka sem á ekkert skylt við siðfegurð eða sanngirni yfirleitt.(MF.) +MANNÚÐARLAUS VILLUAFSKRÆMING+ Með tilliti umfangs ofbeldisváarinnar í sam­félaginu hafa margar misvitrar tilgátur komið fram um líklegar ástæður þess að slík voðaplága fær líf. Ein af þeim og ekki sú vitlausasta segir, að mögulega geti aukið ofríki lemjara og sálfanta samfélagsins reynst vera af­dáttar­­laus vís­bending um úrelta tjá- og samskiptavillu þessara áreitla.Villu sem er skyld mannúðar­lausum hroka og for­herðingu.Villan er sögð bera vott um vonda af­skræmingu og andlega vankunnáttu samskiptaskaðvaldsins.(MILLIF.) +MIÐALDARSJÓNARMIÐ OG TILVERUÞRJÓSKA+Okkur ber að upp­­­ræta slíka villuskömm, sé hún sönn stað­reynd í nútímanum. Kannski ekki síst vegna þess að hún telst sennilega, frekar en nokkuð annað, vísbending um þau úreltu mið­aldar­­sjónar­mið, sem enn þá virðast, því miður, lifa í ein­hverju mæli, í siðfáguðum samtímanum. Auðvitað flestum siðþokkuðum til angurs og uggs og það eins allir vita af alvarlega gefnum tilefnum. Tilveru­þrjóska berjara og sálskað­valda í samfélaginu er því með öllu óásættan­leg. Sérstaklega með tilliti til ömurlegrar siðferðis­fátæktar þeirra á reynslutímanum í samfélaginu og takmarkaðs samskiptaþroska þeirra flestra. Þrjóskan er á einhvern hátt óþægileg og óréttlætanleg frekja og ógn við friðelskandi fólk og siðræna þjóð­félagsímynd. Það er því rökrétt, að hafna hegðunar­annmörkum sam­skipta­spell­virkjanna af ákveðni og festu, án eftirtrega. (MF.) +ÁHRIFASKAÐVALDAR OG VIÐBÓTARSTAÐREYNDIR+Kannski ekki síst sökum viðsjárverðra afleiðinga myrkra­verka þeirra og svo m.a. vegna þeirrar viðbótar­stað­reyndar, að ógnvaldarnir erum ótrúlega hættulegir áhrifa­skaðvaldar fyrir alla ómótaða og lítt þroskaða unga sam­félags­þegna.Þeim ber því að leita sér hjálpar og frelsunar frá fjötrum sínum. Þessi áskorun ofbeldis­óvinveittra til bölvaldanna er vissulega mikilvæg, ekki síst,ef við teljum okkur búa í samfélagi, sem ætlar ekki að sætta sig við ofbeldis­áþjánina, af því að hún er ill.(MILLIF.) +FREKLEG MÓÐGUN VIÐ MANNLEGA REISN+Allir vita að ógnin ögrar öryggi lítilmagnans og veiklar styrk réttlætis og sið­fágunar í samfélagsrótinni.Mann­kærir álíta því,í fullum rétti,að of­beldisfirran sé van­gæf vá, sem þurfi að uppræta og sigrast á.Ekki síst vegna þess að hún felur í eðli sínu óútreiknanlegan fanta­skap og fár.Sökum þessara staðreynda m.a álíta hugfágaðir og óharðrænir ógnina vera freklega móðgun við mannlega reisn ekkert síður en siðbjört sjónarmið.Með vinsemd,Jóna Rúna
+++
HÖF:+ JÓNA RÚNA +JÁKVÆÐ UPPSPRETTA KÆRLEIKANS+ +LÖNG LEIÐ OG STRÖNG+Flest óskum við eftir mannúðlegra og mildara mannlífi og ekki að ósekju. í öllum sammannlegum samskiptum eru ríkjandi tvö andstæð öflug öfl. Það eru vitanlega öflin gott og illt.Annað aflið er kærleikshvetjandi og jákvætt en hitt niðurrífandi og neikvætt. Ef við viljum vera á vegi þess góða og teljast til sigurvegara í aðstæðum okkar og athöfnum, þá er nauðsynlegt fyrir okkur að rækta af jákvæðri kostgæfni og heiðarleika innra sem ytra líf okkar. Þannig hugsandi eigum við þátt í að efla það góða og göfuga í okkur sjálfum og þeim sem tengjast okkur og í þjóðar­sálinni jafn­framt. Jákvæð markmið eru mikilvæg fyrir okkur öll og aldrei til einskis unnið í þeim ágætum efnum. Þó leiðin geti vissulega orðið bæði löng og ströng á stundum. +GULLS ÍGILDI+Ef málum er þannig háttað í mannlífinu að hvert og eitt okkar byrjar á sjálfs síns uppbyggingu og ræktar af einlægni sinn innri garð, ásamt því að gefa gaum og hlú að ytri aðstæðum sínum, þá eflum við tiltrú okkar stórlega á mun betri hlutskiptum okkar allra.Gott markmið og verðugt. Reyndar er það ,,gulls ígildi"+ sem við öll myndum njóta góðs af. Aðstæður okkar náttúrlega eru mismunandi og möguleikar okkar líka. Málið er bara að það kostar ekki túkall að efla með sér jákvætt og kærleiks­hvetjandi hugarfar, en óneitanlega þó nokkra fyrirhöfn. +ATVINNUMISSIR OG HAFNANIR+Ef við íhugum dálítið hvað það er sem komið getur af stað innra með okkur neikvæðu niðurrífandi atferli, þá eru það t.d. hvers kyns mótdræg vonbrigði atvika eða samskipta tilkomnum af ýmsum mismikilvægum ástæðum. Hvers kyns hafnanir t.d. fara ótrúlega fyrir brjóstið á okkur flestum og það ekki af tilefnislausu. Það getur verið þungur bita að kyngja, að missa t.d. atvinnuna eins og oftar en ekki gerist hjá okkur sumum. Þegar þannig árar í lífi okkar og tilveru fyllumst við sálarlegu öngþveiti örvæntingar. Ástand sem vissulega getur lamað fram­kvæmdar­vilja okkar og framtak tímabundið. Við verðum oft í kjölfar þannig atburða reið, sár og viðskotaill og þykir sem flest, ef ekki öll sund hafi lokast okkur. Það segir sig sjálft að við getum alls ekki baktryggt okkur í þessum efnum fremur en mörgum öðrum.Vissulega getur atvinnumissir orðið hlutskipti okkar allra. +VARNARVEGGIR OG ÁFÖLL +Af þessum ástæðum t.d. er ekki óvitlaust að íhuga hvernig varnarveggir innra lífs okkar ættu að vera ef vel væri. Það er augljóslega ekki nóg fyrir okkur að leggja allan okkar vilja, vit og innri þrótt í að efla einungis ytra líf okkar. Það gleður vissulega augað og eflir auðvitað möguleika á vellyst­ingum. En það er augljóslega ekki nóg og alls ekki ef við förum tímabundið í gegnum áfalla­tengda atburðarrás sem meðal annars gæti haft í för með sér t.d.atvinnumissi. Á augnablikum mikilla vonbrigða og mótdrægra atvika eða atburðarása verðum við að vera mjög jákvætt hugsandi. Þess vegna er ekki óvitlaust að kynna sér þær uppsprettur mannlífsins sem eru kærleikshvetjandi og jákvætt andlega uppörvandi eins og kristin viðhorf eru. +KRISTILEG HANDLEIÐSLA+Við lifum eins og allir vita í kristnu sam­félagi og eigum kost á að nýta okkur þá handleiðslu sem má fá í kærleiksríkru og jákvæðu hjálpræði kristninnar. Við eigum öll kost á leiðsögn og ábendingum sem byggjast upp á kristilegum við­horfum og þeirri siðfræði og andlegri innri næringu sem má fá í boðskap Krists.Stað­reynd sem mann­fólkinu hefur staðið opinn öldum saman. Kærleikur til alls sem lifir er eins og við vitum öll ein meginuppi­staða kristinnar siðfræði. Það er, kærleikur til okkar sjálfra og annarra. Nokkuð sem er mikilvægt umhugsunar­efni og verðugt keppikefli andlega fyrir okkur öll. +ÞOLINMÆÐI,HÁTTVÍSI,GÓÐVILD+Ef við íhugum kærleikann dálítið, þá rennur fljótlega upp fyrir okkur að hann samanstendur af mörgum ólíkum og mismikilvægum þáttum tilfinninga og viðhorfa sem geta reynst happadrjúg í framkvæmd. Til að geta elft með okkur aukið kærleiksþel og öflugan lífsþrótt, þá verðum við að leggja rækt við innra líf okkar með fulltingi ólíkra eðlisþátta, sem þó tengjast innbyrðis og verða að vinna rétt saman, ef vel á að vera. Við þurfum að efla með okkur t.d. þolinmæði, staðfestu, háttvísi, góðvild, óeigingirni, ráðdeild, fyrirhyggju,skapfestu,auðmýkt og æðruleysi. Allt þetta og miklu meira til verðum við að efla til að gera okkur í fyrsta lagi kærleiksríkari og í öðru lagi hæfari til að takast á við atvik, atburðarrás og samskipti líðandi stundar.Sigra sem ósigra eðlilega. +FULLKOMIÐ AFL OG ÁHRIFARÍKT+Við verðum að átta okkur á þeirri staðreynd að það fæst ekkert í tilverunni fyrirhafnarlaust og allra síst friðsamt, heilbrigt og kærleikshvetjandi innra líf. Ef við verðum fyrir vonbrigðum, þá verðum við að kunna leiðir til að vinna okkur frá þannig líðan, án þess að fyllast ömurlegustu örvæntingu.Sú jákvæða og elskuríka uppspretta sem við getum sótt mesta og besta andlega næringu og innri styrk í, er og verður kærleikurinn. Ekkert afl er honum fullkomnara og áhrifa­ríkara. Ef við viljum betra mannlíf og mannúðlegra, þá byrjum við á að rækta af alúð og umhyggju allt það í eigin fasi og framkomu sem getur orðið vísir að hamingjuríkari og happadrýgri samskiptum okkar hvert við annað hér og nú og allstaðar. Það er svo sannarlega til mikils að vinna að ræta með sér kærleikshvetjandi lífsviðhorf. Kærleikurinn er nefnilega það afl í tilverunni sem aldrei fellur úr gildi og því aflið sem hvorki ryð né mölur fá grandað.
+++