Poema I

Son tus ojos los más hermosos
Que yo he visto.
Son tan bellos y brillantes
Que hacen resplandecer mi mente.

Con el brillo y el encanto de tus
Ojos, abres paso a mi sendero.
Por más oscuro que éste sea.
Hasta un invidente lo vería.

Si algún día tu me dieras.
La oportunidad de amarte
Un día, te juro que mi vida
Inmolaría, para ser felices algún día.

A tus pies me arrojaría.
Y toda dicha derramaría.
Por tu incomparable beldad.
Nadie se resistiría.

Todo el mundo me envidiaría
Lo que tú me enseñarías.
Oh, que ironía.
Lo que yo de ti aprendería.

Perdona si te ofendí.
Es que te amo con frenesí.
Si fue pecado haberme
Fijado en ti yo no lo pienso así.

Autor: Lázaro Luis Núñez Altuna.


Tónlistarskólinn í Reykjavík

Kennari: Anna M. Magnúsdóttir
Tónbókmenntir II

6. sinfónía Tchaikosky´s í h-moll
1.þáttur

Nína Rúna Kvaran
2.desember 1999

Sinfónía Tchaikovskys númer 6 í h-moll var samin árið 1893 stuttu fyrir dauða tónskáldsins. Margir fræðimenn hafa haldið því fram að verkið sé eins konar sinfónískt æviágrip og í því megi greina ýmiss konar tilvísanir í líf tónskáldsins og jafnvel hans eigin feigðartilfinningu. Hvort slíkar vangaveltur standast eða ekki verður ekki fullyrt nánar um hér, en þó verður að viðurkennast að við hlustun verksins er auðvelt að ímynda sér að á bak við tónsmíð sem þessa hafi búið þó nokkur tilfinningahiti og skapfesta. Sinfónían er mjög glæsilegt tónverk á að heyra og fullt af miklum andstæðum í styrkleika sem skapa alveg sérstakan Tchaikovsky-blæ. Í ritgerð þessari mun verða farið í fyrsta þátt sinfóníunnar og gerð grein fyrir uppbyggingu hans í megindráttum.

Ef lýsa á þættinum í eins stuttu máli og mögulegt er myndi það vera eitthvað á þessa leið: Þátturinn er í sónötuformi. Hann skiptist í fjóra hluta; framsögu, úrvinnslu, ítrekun og niðurlag/coda. Í framsögunni er stef A í h-moll kynnt og síðan stef B í D-dúr sem er sammarka tóntegund við h-moll. Í úrvinnslunni er unnið úr ýmsu því sem áður hefur komið fram en aðallega A stefi. Í ítrekun er B stefið ítrekað en að þessu sinni í H-dúr sem er samnefnd tóntegund við h-moll. Að lokum kemur stutt coda með niðurlagsstefi. En nú skal farið aðeins nánar í hlutina.
Í framsögunni er, eins og áður sagði, aðalstef sinfóníunnar kynnt til sögunnar. Þetta A stef er einstaklega drungalegt og get ég ekki betur séð en að fyrsti taktur verksins byrji á fjórða sæti h-moll sem er kannski frekar óvenjulegt því að flest tónverk byrja á fyrsta sæti tóntegundar sinnar. En hvað um það, A stefið endar á i.sæti h-moll og kemur það síðan fyrir í næstu töktum á eftir í styttri mynd í ýmsum hljóðfærum. Þessi fyrsti hluti þáttarins er ekki nema 18 taktar en hann er einstaklega áhrifaríkur og held ég að dramatíkin felist í hinum ofurveika styrkleika sem hreinlega biður áheyrandann að leggja við hlustirnar. Bassalínan er svo veik að hún rétt heyrist.
Eftir þennan 18 takta inngang tekur við mun hraðari kafli og koma fram í honum ýmiss smástef sem eiga það öll sameiginlegt að vera unnin úr A stefi. Í takti 50 verður tónlistin svo enn þá fjörugri og hefst þá hluti sem ég vil kalla Brú I. Að vísu eru skilin á milli þess sem ég kalla Brú I og þess sem þar var á undan ekki skörp, þau eru nánast engin en í Brú I koma fyrir stef sem mér finnst ekki vera tekin frá A stefi og ég vil nefna þau brúarstef I og II (að vísu er brúarstef I dálítið líkt stefi Aat1 í nótnagildum en það er ekki sama laglínan). Brú I er eins konar tengiliður á milli stefs A og stefs B (sem kemur til sögunnar í takti 89) og má sjá nánari greiningu á aukastefjum brúarinnar í fylginótunum. Brú I er eins og áður sagði hröð og hún einkennist af því sem einna helst má líkja við köll sem falla niður (sjá brúarstef I) sem er síðan svarað af köllum sem stefna upp á við (sjá brúarstef II).
Í takti 89 lýkur Brú I og við tekur undurfögur laglína sem hér verður kölluð stef B. Ástæða þessarar nafngiftar er sú að þetta er án efa áhrifamesta laglína þáttarins að stefi A undanskildu. Stef B er rólegt og rómantískt á að heyra og ef það er satt sem áður var minnst á, að sinfónían þessi sé eins konar æviágrip tónskáldsins, þá hlýtur stef B að tákna allar góðu stundirnar í lífi þess á sama hátt og stef A minnir á dauðann. B stefið færir kaflann í D-dúr sem er eins og áður sagði sammarka tóntegund við h-moll. Þegar stef B hefur verið kynnt fer tónskáldið án málalenginga að vinna úr því ýmiss minni stef sem verða ekki nafngreind nánar hér.
Í takti 142 kemur svo eitthvað nýtt til sögunnar sem hér verður kallað Brú II. Þetta er hæg laglína sem leitar stöðugt niður á við. Brú II lýkur reyndar mjög fljótlega eða í takti 153 en þá tekur aftur við stef B spilað á ofurviðkvæman og angurværan hátt af klarinetti og lýkur þar með framsögunni í takti 160.
Eftir hina miklu kyrrð sem ríkir í þessum lokahluta framsögunnar eru fyrstu tónar úrvinnslunnar eins og að fá kalda vatnsgusu í andlitið. Tónskáldið breytir algjörlega um stefnu að því er varðar blæbrigði og er einna helst hægt að líkja því sem nú tekur við sem löngu reiðiöskri sem stigmagnast og nær hápunkti í takti 170. Þar á eftir tekur við vinnsla á stefi Aa en nú er það hraðara og æstari en það var í framsögunni. Hlustandinn hefur það á tilfinningunni að eitthvað ógnvænlegt sé í vændum enda þurfa hin öru Aa tilbrigði að fá einhvers konar lausn á spennunni sem þau skapa. Lausnin kemur eins og þrumugnýr túlkaður af fagottum og trompetum í takti 190-197 en þessi þrumugnýr minnir ískyggilega á stef At2 sem kom fyrst fram í takti 15. Í úrvinnslukaflanum hefur tónskáldið sleppt föstum formerkjum en æðir áfram með afbrigði af Aa stefinu þar til í takti 201 en þá tekur við hluti sem hér verður kallaður Brú III.
Brú III verður ekki stefgreind nánar, hvorki hér né á nótnablöðum. Það er einfaldara að lýsa henni bara í fáum orðum. Hún brýtur upp það sem á undan var, úrvinnslutilbrigðin af stefjum Aa og At2 og kemur með ný ,,mótíf”. Þau einkennast einna helst af krómatískum skölum sem bæði leita upp og niður á við og línum sem hreyfast í hálftónsskrefum. Brú III lýkur síðan í takti 230 en þá kemur stef Aa aftur en að þessu sinni tónbreytt, fyrstu þrjár nóturnar hafa aðeins hálftónsskref á milli sín. Núna heldur úrvinnslan ótrufluð áfram og vinnur tónskáldið meira úr stefi Aa og í takti 255 bætir hann við stefi Aat1 sem einnig kom fyrst fram í framsögunni. Í takti 284 minnir hann aðeins aftur á stef At2 og í þessum sama takti kemur líka mjög dramatískur hápunktur og strax að honum loknum tekur við sterk niðurlagstilfinning. Niðurlagi hinnar mögnuðu úrvinnslu lýkur í takti 304 og við tekur ítrekunin.
Í ítrekuninni kemur aftur til sögunnar hið blíðlega B stef og að þessu sinni í H-dúr sem er samnefnd tóntegund við h-moll. Aðalmunurinn á B stefinu núna og í framsögunni er sá að neðri strengjahljóðfærin spila núna hálfóhugnanlegan undirtón sem veldur því að maður spyr sig hvort að núna hafi tónskáldið verið að rifja upp góðar minningar en með eitthvað óþægilegt og truflandi sem á sér stað í núinu (t.d. dauðann) í bakgrunninum. Annars er ítrekunin frekar stutt og eiginlega eingöngu unnið úr B stefi í henni enda fékk A stefið sinn skerf í sviðsljósinu í úrvinnslunni. Í takti 331-354 tekur við niðurlag/coda alls þáttarins með sínu eigin sérstaka niðurlagsstefi og lýkur þar með kaflanum.
Það skal tekið fram að undirrituð sá ekki ástæðu til þess að kalla neina laglínu þáttarins stef C því að nánast allt sem kom fram í honum var byggt á því sem hér hefur verið kallað stef A og B en annað kaus undirrituð frekar að kalla Brýr I, II og III.

Að greina þennan fyrsta þátt 6. Sinfóníu Tchaikovsky´s hefur verið mjög skemmtilegt verkefni og þá sérstaklega eftir að undirrituð fór að reyna að hugsa verkið út frá hvaða mögulegu tilfinningar lágu á bak við sköpunina. Það var miklu skemmtilegri nálgun heldur en að hugsa eingöngu um tónsmíðina sem snilldarlega samansettar nótur og þagnir. Það er staðreynd að til þess að tónlist sé eitthvað sem er lifandi og áhugavert fyrir fólk að upplifa þá verður hún að hafa tilfinningaleg áhrif og hreyfa við hlustandanum. Fræðimenn geta haft gaman af að krufla í nótum á blaði en aðal tilgangur tónlistarinnar er að vera heyrð og að hennar sé notið. Um 6.sinfóníuna
er það að segja að hún er sinfónískt séð alveg örugglega metin yfir meðallagi góð en hún er einnig sérlega áhugaverð til hlustunar

Nína Rúna Kvaran 2.des. 1999