HÖF.JRK JÓNA RÚNA Á MANNLEGUM NÓTUM
MANNGÆSKA
Eins og við vitum er eðli okkar mannanna mismunandi og eitt af því sem prýðir einstaka mann er manngæska. Það er vitanlega enginn vandi að vera slæmur, en það getur verið þó nokkuð flókið og fyrirhafnarmikið að vera góðgjarn. Hjartagæska kemur meðal annars fram í því að vilja öðrum vel, við allar aðstæður. Gæska í öllum myndum telst upp­byggi­­legur andlegur aflvaki, sem ætti að efla öll jákvæð og heilbrigð samskipti. Það er mikilvægt að vera öðrum góður og ekkert launungamál, að við sem þannig erum innstillt andlega, finnum fyrir vellíðan og friði í samskiptum við aðra. Líknarlundin telst nefnilega mannkær og óeigingjörn atferlisstefna sem finnur venjulega sinn vitjunartíma, okkur og öðrum til blessunar. Veglyndi getur verið margs konar, en telst þó fyrst og fremst tengjast kærleikshvetjandi lífsviðhorfum. Við verðum sem betur fer flest til þess fyrr eða síðar, að rækta sjálf upp í innra lífi okkar og hlú að þeim eðlisþáttum sem okkur þykja eftir­sóknar­verðir til ráðstöfunar. Góðsemi verður ekki til fyrir tilviljun eða af sjálfum sér.Það þarf nefnilega að rækta hana og efla eins og annað. Hún fær þó sennilega frekar líf í hugskoti okkar og athöfnum, ef við skiljum mögulegan tilgang hennar og teljum hana eftirsóknarverðan aflvaka og mikilvægan í samskiptum. Það verður enginn veraldlega ríkur af því einu, að ausa aðra kærleika, en viðkomandi eignast þess í stað hugþýðan og hamingju­ríkan innri auð, sem hvorki ryð né mölur fær grandað. Rétt er ef við erum ósátt við aðra, að reyna eftir megni að hugsa fremur jákvætt en neikvætt til viðkomandi. Það er rétt að milda vísvitandi neikvæða afstöðu okkar til þeirra, sem við eigum í erjum við og þá helst með heppilegu góðgjörnu hugarþeli. Ástúð getur aldrei misst marks, þó skilyrði einstaka fólks til að meðtaka hana séu óviðunandi. Það, að verða mannkær, hlýtur að vera eftirsóknarvert keppi­kefli fyrir þá, sem vilja efla gæskuna í sjálfum sér og öðrum. Við vitum það að það er engin vandi að vera góður við þann sem er elsku­legur og viðmótsþýður. Aftur á móti þarf heilbrigða andlega lífssýn til að sætta sig við og hlú að þeim sem eru óbilgjarnir og neikvæðir. Göfgi og manngæska ættu því að auka líkur á fullkomnari samskiptum, enda ýtir þannig afstaða okkar sjálfra undir það besta sem innra með okkur býr. Við skulum fremur byggja upp og rækta hyggilega það andlega atferli í samskiptum, sem er gæskuríkt og göfugt, en það sem tengist andlegum nöturleika og annarri álíka innri ógerð. Manngæskan tengist heill­andi og hamingju­hvetjandi lífsstíl. Hún eflir okkur sem góðar manneskjur og þess vegna er þess virði að rækta hana upp í innra lífi okkar, sé hún af skornum sammti. Það er örugglega mikil­vægt að verða mannkær og verða þess megnugur að ylja öðrum og þurfandi, af mannúðlegri mýkt og andlegri reisn.
+++
HÖF.JRK LOFORÐ
Ef við gefum öðrum fyrirheit um eitthvað, þá er mjög mikilvægt að við stöndum við gefin loforð. Okkur flestum þykja svikulir einstaklingar og óorðheldnir hvimleiðir. Sérstak­lega, ef við höfum treyst á ráðvendni þeirra og trúað þeim fyrir því sem við álítum mikilvægt og þeir bregðast okkur svo blygðunarlaust.Þau vandamál sem koma oftast í kjölfar þess, að óáreiðanlegir svíkja okkur á ein­hvern hátt, geta valdið okkur viðsjárverðum örðug­leikum og válegu amstri. Það er því áríðandi að við venja okkur á orð­heldni og þau heppilegu viðhorf, að standa við efndir í öllum tilvikum.Við eigum í raun að vera áreiðan­leg og traust og leggja vinnu í drenglunduð sjónarmið. Sam­mannleg samskipti byggjast m.a. uppá hvers kyns loforðum og fyrirheitum, sem áríðandi er að vanvirða ekki eða svíkja.Við verðum þess vegna að vera varkár, ef við ætlum að kveikja væntingar og vonir hjá öðrum í formi áheita. Ef við t.d. segjumst ætla að vinna ákveðið verk á fyrir­fram gefinni forsendu, þá höfum við engan rétt til að gera þau heit ómerk, án frambærilegra skýringa. Það er mjög óþægilegt að treysta á þau okkar sem erum óáreiðanleg og fyrirhyggju­lítil í samskiptum. Við lofum kannski öðrum gulli og grænum skógum,en sökum óáreiðan­leika bregðumst við viðkom­andi og efnum ekki áður gefin loforð, sem er mjög slæmt samskiptasjónarmið og særandi. Við ættum eðlilega að forðast að gefa öðrum þau loforð sem við sjáum ekki ástæðu til að efna. Best er að vera það drenglundaður og áreiðanlegur, að aðrir sjái ástæðu til að leita til okkar af ólíkum tilefnum, öryggir um efndir. Eðlilegt er að keppa að því að telja það ávinning fyrir manngildi okkar og sóma­tilfinningu, að standa við það sem við segjum og framkvæmum án svika. Drenglyndi í sam­skiptum er jákvætt samskiptaform, sem við ættum að efla eins mikið og nokkur kostur er. Það er í raun engin vandi að gefa öðrum og þurfandi, jáyrði og bregðast þeim síðan. Slíkt framferði er neikvætt og særandi.Hitt er svo annað mál, að það getur verið af ófyrirsjáanlegum ástæðum, í ein­staka til­vikum, þó nokkuð örðugt að standa við það sem við höfum lofum öðrum. Stundum neyða aðstæðurnar okkur beinlínis, til að fresta efndum og þá þvert á það sem við viljum, sem er auðvitað mjög slæmt. Best er því, ef þannig árar, að segja þeim sem við höfum lofað og þá áður en til vandræða kemur, hvers vegna við verðum að fresta fyrir­heitunum. Við eigum fæst erfitt með að skilja það, að það getur verið nauðsynlegt í einhverjum tilvikum, að fresta áður gefnum loforðum. Við verðum bara að fá að vita um slíkt, áður en við verðum fyrir vonbrigðum eða tjóni, sökum vanefnda annarra. Réttmætar efndir eru í raun mikil­vægar.Efnum því gefin jáyrði og látum það ekki henda okkur að bregðast þeim sem treysta á trúmennsku okkar. Áreiðanleiki er gulls ígildi.
Kær kveðja til ptk Kem aftur svon amilli 3-4 er her vreð að lesa biðja hugsa go na bjug ur er hrikalegur kaffi +w Nei get ma buast við a detrta ut svo þa get eg ekki lesið tölvupost takk fyrri allt tölvan þolir meria afþessu ju eseu kristur leskar þi aldrei efast.
+++
Höf:JRK +JÓNA RÚNA SKRIFAR UM SÁLRÆN SJÓNARMIÐ+
(AÐALF.) +SAMSKIPTASPELLVIRKI OFBELDISINS+
(UNDIRF.) +SIÐBRJÁLÆÐI OG OFRIKISHRYLLINGUR+
Alvarleg ofbeldisplága hefur of lengi, farið með offorsi og ógn yfir þjóðfélagið og leikið bæði menn og mál­leysingja grátt. Eins og mörg átakanl­eg dæmi sanna, er ofbeldis­fárið meira en uggvænlegt,auk þess sem það ber keim einhvers konar siðbrjálæðis.Það sem vekur jafnframt öðru, óhug og furðu flestra,er sú dæmalausa staðreynd m.a.,að í hópi of­beldis­­­­ógnara nútímans,eru jafnt ungir sem aldnir. Þeir sem sætta sig ekki við samskipta­spell­virki ódæðis­­­­­­hrellanna,óska þess heitt og af ákveðni, að uppræta megi sem skjótast og af afli ofríkishryllinginn úr samfélags­sálinni.Því það væri í raun allra hagur.
(MILLIF.) +AFBRIGÐILEGT ATHÆFI+
Börn og unglingar hafa í meira mæli en áður, tekið upp ódæðisatferli ofbeldisódrengja öllum unnendum frið­­samlegra samskipta til undrunar og kvíða.Við erum því ekki einungis í samtímanum,að kljást við af­brigði­­legt athæfi fullorðinna ofbeldisómenna, heldur ungmenna líka,sem sek eru um freklegan fanta­­skap og of­beldis­­illvirki líkum þeim sem eldri ódæðisníðar ástunda.Það er sárt,ef ungt fólk tekur þennan ósið,af öllum,uppúr farteski fullorðinna, til að nota í neirænum tilgangi.
(MILLIF.) +BÖLYRKJA BORGAR SIG EKKI +
Það er vissulega ekkert járænt eða eftirtektarvert við þau viðmið í hegðun og samskiptum, að ætla sér að byrja líf sitt á bölrænu samneyti við samferðafólks sitt.Unga fólkið á því ekki undir neinum kringumstæðum, að efla bölúð og ofbeldi í athöfnum sínum og viðhorfum til annarra og lífsins.Það segir sig sjálft að það borgar sig ekki að ýta undir og óska eftir að yrkja það sem er ljótt og afskræmt í tilverunni eins og t.d. hvers kyns ofbeldi er.Þess vegna er varhugavert að ástunda tilgangslausa og fávísa bölyrkju.
(MILLIF.) +FJÖTRAR MILD OG MANNÚÐLEG SAMSKIPTI+
Bölyrkja ber aldrei réttan ávöxt. Einmitt sökum neiræns og niðurrífandi eðlis síns. Hún er dæmd til að mistakast, vegna þess að hún gengur út á það að meiða og misbjóða varnarlitlum manneskjum, sem er auðvitað óréttlætan­legt og siðferðislega alrangt.Slík neiyrkja getur því vissu­lega, beri hún einhvern vöxt, náð að skaða og skemma mikið fyrir fólki, áður en hún missir marks. Ekki síst ef bölyrkjan er ástunduð af ómannúðlegu afli og ræktuð af ásetningi.Óhætt er að fullyrða að bölyrkja fjötri vaxtar­möguleika mannúðlegra og mildra samskipti. Sökum þess er hún ræktunar-og samskiptaform sem ber að hunsa sem mein­gallað og miðaldar­legt. Allir góðir yrkjendur vita, að það er fáránlegt að hlú að og rækta ósóma og afskræmingu, því uppskeran verður aukin mannvonska.
(MF.)+ MANNRÉTTINDABROT OG OFBELDISFLÓNSKA+
Eins og flestum er ljóst gefur ofbeldisflónskan fyrst og fremst vís­bendingu um veikleika og vanmátt ódæðis­fantsins, en telst tæplega staðfesting á styrk eða hetju­lund skaðarans.Þeir sem ástunda ofbeldi,eru mögulega á einhvern óviðunandi hátt siðvilltir,auk þess sem stað­reyndir segja flesta of­beldisáreitlana vanvirða sjálf­gefin mannréttindi þeirra sem þeir misbjóða.Jafn­framt virðist meiðana skorta,tilfinnanlega,siðræna sóma­til­finn­ingu og þess vegna teljast þeir væntanlega, ef betur er athugað og spaklega ályktað, að einhverju leyti, en þó mismikið samvisku­heftir, siðruglaðir og sektar­fjötraðir, auk þess að vera mögulega alvarlega dóm­greindar­villtir og geðaflagaðir.
(MILLIF.) +SIÐANDÚÐ OG SÉRFRÆÐISTUÐNINGUR +
Ofbeldislú­skrarar þurfa því sennilega, a.m.k.samkvæmt skilningi þolara og leikmanna á ómaklegum ódæðum þeirra,að leita sér jástuðnings sérfróðra. Kannski fyrst og fremst álíta kunnugir, vegna ógnvekjandi og afdrifa­ríkrar sam­skipta­veiklunar og sennilega áunninnar sið­andúðar.Hvort tveggja verður sjáanlega að staðreynd í hegðun þeirra, þegar þeir falla fyrst í ógnar­gryfju ofbeldis­ins og þess böls sem því fylgir. Það er trúlega sannan­leg staðreynd, þó furðuleg sé, að siðferðis­­vanhæfnin getur verði mislengi blundandi eðliseiginleiki í við­komandi áður en til ofbeldisframkvæmda kemur.
(MILLIF)+ STUÐNINGSTÆKIFÆRI ÞJÓÐHAGSLEGA HAGKVÆM+
Sé einhver grunur um eða staðfesting á ódæðistil­hneigingum í fólki, er ekki spurning að viðkomandi verður að bregðast fljótt við neikvæðum viðvörunarbjöllunum lík­legs ofbeldis og leita sér hjálpar umsvifalaust. það er skynsamlegast að leita sér stuðnings­tækifæris af fræði­legum toga, hugsuðu til leiðsagnar og mögulegrar lausnar fyrir viðkomandi á neirænum tilhneigingum sínum. Slíkur jástuðningur fyrir væntanlega eða núverandi of­beldis­gerara getur óumdeilan­lega reynst þjóð­hags­­lega ­hag­kvæmur, þegar dýpra er skoðað og frammá á framtíðar­veg járænna samskipta er litið.
(MILLIF.) +LÍKLEG LÍKN +
Það er auðvitað íhugunarvert líka, að slíkt stuðnings­tækifæri getur vissulega orðið áreitlunum sjálfum hollt umhugsunarefni og jafnvel gjörbreytt lífi viðkomandi.Enn það sem er kannski ekki síður mikilvægt og mjög líkleg staðreynd jafnframt er, að í hjálpinni getur líka falist líkn fyrir þolara bölrænna illvirkjasamskipta. Ekki síst sökum líklegra járænna viðhorfs­breyt­inga og samskiptau­m­pólana ofbeldisógn­valdsins, einmitt í kjölfar réttrar sérfræði­með­ferðar viðkomandi, til að ná að uppræta og vinna bug á vanda sínum og meiðandi bölúð.
(MF.) +BITBEIN FANTASKAPAR OG FORHEIMSKU+
Eins og ofbeldisflórunni er háttað í samfélaginu, væri ekkert óeðlilegt við það samskiptasjónarmið, að þjóð­félags­­þegnarnir tækju allir á sig rögg og sameinuðumst af meiri ákveðni um það grundvallarmannréttindasjónarmið í samskiptum, að það beri öllum að virða sjálfsagða frið­helgi fólks og til­veru­rétt. Eins væri rétt að efla þau viðhorf í vitund samborgaranna, að enginn eigi varnar- og réttlaust,að verða bit­bein fantaskapar og for­heimsku þeirra ódæðis­hrotta, sem brjóta mannréttindi á fólki. Venju­legast án ábyrgðar og trega, eins og sálar- og samviskulausir væru í frá­hrindandi og firrtu ofbeldis­brjálæði óhæfuverkanna.
(MF.) +FÁVISKA OG FÁGUNARFÁTÆKT+
Það er ekkert járænt eða siðferðislega réttlætan­legt við það,að ástunda freklega misnotkun á valdi, þó verstu of­beldisrótirnar álíti svo vera.Þeir sem haldnir eru of­beldisandúð og ótta við ofbeldiseinræði, álykta að slík reginvitleysa sé fyrst og fremst vísbending um fávisku og fágunarleysi þess sem trúir því að skökk valdbeiting kalli eitthvað gott og eftirtektarvert fram í samferðar­fólki viðkomandi eða lífsförunautum. Öllum siðkærum og réttrænum stendur beinlínis megn stuggur af allri til­gangslausri óþverraillkvittni og miskunnarlítilli vald­níðslu á fólki yfirleitt. Þeir kjósa því framar öllu, að eiga sem fyrst kost á að telja, vonandi skammlífa, líf­daga siðfjötraðra ofbeldisviðhorfa í þjóðarsálinni.
(MILLIF.) +RÉTTLÁT REIÐI OG HNEYKSLUN+
Og vegna þess hvað ofbeldisáþjáninni fylgir mikið böl fyrir þolara, mót­mæla þeir af einurð og vandlætingu sem ekki sjá tilgang í þessum aumkunarverða og aflagaða fylgifisks mis­skilnings, ranglætis, siðbrests og skammar í samskiptum. Siðkærir hljóta þess vegna, að lýsa yfir rétt­látri reiði og hneykslun á fram­ferðinu þeirra, sem ætla sér þá fáránlegu ofbeldis­dríld, að misbjóða öðrum af mann­úðar­leysi og grimmd, án ábyrgðar og eftirtrega í skjóli grófrar valdavillu og ómanneskjulegs hroka sem á ekkert skylt við siðfegurð eða sanngirni yfirleitt.
(MF.) +MANNÚÐARLAUS VILLUAFSKRÆMING+
Með tilliti umfangs ofbeldisváarinnar í sam­félaginu hafa margar misvitrar tilgátur komið fram um líklegar ástæður þess að slík voðaplága fær líf. Ein af þeim og ekki sú vitlausasta segir, að mögulega geti aukið ofríki lemjara og sálfanta samfélagsins reynst vera af­dáttar­­laus vís­bending um úrelta tjá- og samskiptavillu þessara áreitla.Villu sem er skyld mannúðar­lausum hroka og for­herðingu.Villan er sögð bera vott um vonda af­skræmingu og andlega vankunnáttu samskiptaskaðvaldsins.
(MILLIF.) +MIÐALDARSJÓNARMIÐ OG TILVERUÞRJÓSKA+
Okkur ber að upp­­­ræta slíka villuskömm, sé hún sönn stað­reynd í nútímanum. Kannski ekki síst vegna þess að hún telst sennilega, frekar en nokkuð annað, vísbending um þau úreltu mið­aldar­­sjónar­mið, sem enn þá virðast, því miður, lifa í ein­hverju mæli, í siðfáguðum samtímanum. Auðvitað flestum siðþokkuðum til angurs og uggs og það eins allir vita af alvarlega gefnum tilefnum. Tilveru­þrjóska berjara og sálskað­valda í samfélaginu er því með öllu óásættan­leg. Sérstaklega með tilliti til ömurlegrar siðferðis­fátæktar þeirra á reynslutímanum í samfélaginu og takmarkaðs samskiptaþroska þeirra flestra. Þrjóskan er á einhvern hátt óþægileg og óréttlætanleg frekja og ógn við friðelskandi fólk og siðræna þjóð­félagsímynd. Það er því rökrétt, að hafna hegðunar­annmörkum sam­skipta­spell­virkjanna af ákveðni og festu, án eftirtrega.
(MF.) +ÁHRIFASKAÐVALDAR OG VIÐBÓTARSTAÐREYNDIR+
Kannski ekki síst sökum viðsjárverðra afleiðinga myrkra­verka þeirra og svo m.a. vegna þeirrar viðbótar­stað­reyndar, að ógnvaldarnir erum ótrúlega hættulegir áhrifa­skaðvaldar fyrir alla ómótaða og lítt þroskaða unga sam­félags­þegna.Þeim ber því að leita sér hjálpar og frelsunar frá fjötrum sínum. Þessi áskorun ofbeldis­óvinveittra til bölvaldanna er vissulega mikilvæg, ekki síst,ef við teljum okkur búa í samfélagi, sem ætlar ekki að sætta sig við ofbeldis­áþjánina, af því að hún er ill.
(MILLIF.) +FREKLEG MÓÐGUN VIÐ MANNLEGA REISN+
Allir vita að ógnin ögrar öryggi lítilmagnans og veiklar styrk réttlætis og sið­fágunar í samfélagsrótinni.Mann­kærir álíta því,í fullum rétti,að of­beldisfirran sé van­gæf vá, sem þurfi að uppræta og sigrast á.Ekki síst vegna þess að hún felur í eðli sínu óútreiknanlegan fanta­skap og fár.Sökum þessara staðreynda m.a álíta hugfágaðir og óharðrænir ógnina vera freklega móðgun við mannlega reisn ekkert síður en siðbjört sjónarmið.
Með vinsemd,Jóna Rúna